Undirhlaup (under cut) sést vel á skuggamyndinni. Undir Kúskinum er bogi sem framhjólastellið sleppur undir við krappar beygjur og gera ökutækið liprara í þröngum aðstæðum.
Alla 19 undu öldina voru vagnasmiðir Englands og Wales að smíða yfir hundrað mismunandi tegundir af bænda vögnum (farm waggons. Með tveimur G … um í stað eins g sem þekkt er). Meginhluti þessara vagna voru fjórhjóla, að undanskildum löngum og lágum vögnum (Drays & Spring carts, Millers) til flutninga á t.d. bjórtunnum og öðru þungu ásamt öllum gerðum tveggja hjóla vagna.
Þessir vagnar urðu svo með tímanum samþykktir sem hefðar-hönnun hvers lands og landsvæðis. Í sumum löndum urðu til tvær eða þrjár gerðir vagna sem voru samþykktar sem hefðar-hönnun meðan í öðrum löndum urðu mun fleiri sem uppfylltu samþykktir hefða. Þær tuttugu og fjórar plötur ( plates ) í réttum litum eru ætlað að gefa innsýn í vídd og útbreiðslu vagnana eins og mögulegt er landfræðilega.
Þetta verkefni inniheldur lýsingu á vögnunum, byggt bæði á persónulegum og upplýsingum sem koma víða að. Smíði vagnanna er líst fyrst og fremst, vegna þess að höfundurinn (James Arnold) er ekki vagnasmiður (wheelwright) og í öðru lagi vegna þess að höfundur vill ekki troða sér inn á svið bókar sem nú þegar hefur verið gefin út, sem lýsir öllu ferlinu frá því áður en tréð er fellt til loka afurðar, meðfylgjandi sú tilfinning að sú útgáfa sé fullnægjandi og verði ekki endurbætt. Sú bók The Wheelwrights heildsala George Sturt og gefin út af Cambrideg University Press, verður vitnað í nokkrum sinnum. Eins saga vagnana (history of waggons), bók sem fjalla um furmstæða flutninga áframhald (the primitive transport onward) er ekki meðal tilvísunar bóka, vegna þess vegna þess að hún hefur verið tekin fyrir af Geraint Jenkins í bókinni enski bú vagninn (the English farm wagon) útgefin af David og Charles ásamt (Landbúnaðrafluttningar í Wales) (Agricultural Transport in Wales), útgefin af Þjóðarsafni Wales (National Museum og Wales).
Verkefninu gæti verið best líst sem samantekt til 25 ára af heimildaöflun allt saman framkvæmt með mikilli notkun á hjólhesti. Jafnvel að stríði loknu var nóg af vögnum til. Suma fundum við á ótrúlegustu stöðum og en í notkun, aðrir voru svo langt gengnir að aðeins var hægt að draga af þeim verðmætar upplýsingar. Teikningarnar hafa verið unnar marga úr skissum af vögnum víðs vegar í umhverfi sveitanna og annarra aðstæðna. Mikil rannsóknarvinna liggur að baki og heldur áfram að vera framkvæmdar því viðfangsefnið er nánast óþrjótandi. Höfundurinn mun alltaf vera djúpt þakklátur fyrir allar upplýsingar og lán á myndum gömlum listum og svo framvegis. Þær upplýsingar sem stundum þykir léttvægar, geta sannað sig til að vera ómetanlegar að verðmæti. Eitt af verðmætustu hlutum í fórum höfundar er bréf frá Járnsmið á eftirlaunum frá áttunda áratugnum skrifað með vandlátri hönd.
Þýtt úr formála (Preface) bókarinnar The farm waggons of England and Wales fyrst útgefin 1969 og svo núna endurprentuð með leiðréttingum 1974
Endurritað og Þýtt af Friðrik Kjartanssini
Próförk: Þórhildur Daðadóttir
Hestvagninn frá Kent Teikning í lit og greinarstúfur!
Vagnanna (Waggons) frá Kent má kannski setja í flokka í einfalda, en einfalt hefur sinn eigin sjarma. Þeir voru vel hannaðir með tilliti til notkunargildis og burðarstyrks ásamt endingu í þeim þungu og erfiðu verkefnum sem þeim var ætlað að leysa af hendi.
Yfir allt Bretland var smá mismunur í smáatriðum en gróflega séð var samt föst hefð fyrir hönnuninni. Vagnarnir voru byggðir í mörgum stærðum til að bera frá 30 cwt á 2 tommu hjólum til allt að 5 tonnum á 4 1/2 tommu hjólum og þeir stærstu var ætlað að vera dregnir af 4 hestum fullhlaðnir korni. Þrátt fyrir að vagnasmiðirnir gerðu ráð fyrir tveimur dráttarsköftum var yfirleitt bara eitt notað tengt við fremri-undirvagninn með pinna (splitti).
Hin miðlungsdjúpa yfirbygging/skúffa/miðlungsdjúpi pallur nýttist illa vegna þverbitanna þriggja sem voru lagðir (tappaðir) í hliðarnar. Út frá almennri venju hækkaði efri hluti skjól borðanna fram og aftur í svo að segja beinni línu; í flestum vögnum er þetta mjúkur bogi. Efri mörk skjól borðanna var ákvörðuð af uppistöðum þeirra og járnramma sem var í laginu eins og N og veitti aukin stuðning sem var nauðsynlegur. Undantekningalaust voru allir vagnar með eina uppistöðu úr viði í hverju bili á milli járnramma og járnstyrkingar. Viðaruppistaða fyrir miðju var aldrei hluti af stöðlum/hefðum nema í blönduðum (hybrid) vögnum en spjald borðin (panel) voru látin halda sér í sömu stöðu að framan. Skjólborðin voru með 10 – 12 viðaruppistöðum, flötum á hvorri hlið og 3 – 4 að framan. Engin vagn frá Kent var með lokuðum palli/skúffu að aftan en þó var þverbiti þar aftaná festur með pinnum/dílum úr tré á skjólborðsendunum. Undir aftasta bitanum var komið fyrir kaðalrúllu svo hægt væri að kasta kaðli yfir og herða vel að með aðstoð hennar. Allir vagnar voru byggðir með skjólborð sem viðarborðin voru klædd með. Á fulllestuðum vagni var hlassið skorðað með lóðréttum póstum sem komið var fyrir í járnrömmum í hornunum. Til þægindaauka var vagnkassi venjulega settur á fram-borðið en stundum nálægt, rétt fyrir miðju samkvæmt stöðlum.
Allir vagnar höfðu 12 pílára í framhjólum og 14 í afturhjólum. Á meðan meirihluti vagnanna var með 4 tommu hjólabreidd, voru næstum jafn margir með 3½ tommu hjól. Höfundur þessarar bókar hefur engar heimildir um 90 vagna sem skráðir voru hvort væru með breiðari eða mjórri gerð hjóla. Flestir þeirra voru með öxla sem smurðir voru með dýrafitu, en Pope, of Chiddingstone, smíðaði vagna sem smurðir voru með olíu en ekki dýrafitu. Þeir öxulendar voru stimplaðir með nafni hans. Fáir, mjög gamlir vagna voru skrásettir með viðaröxum. Sem dæmi um blendinga má nefna að W. J. Tedham, frá Bodiam í Sussex smíðaði vagna sína í samræmi við hönnuina frá Kent, án hefðbundna staðla.
Þar fyrir utan voru vagnarnir frá Kent og Sussex venjulega málaðir með lit sem einhver staðar var á milli þess að vera rjómalitaður og gulur eða brúnn, eða út í rauðan, en í raun var liturinn í 25% skráninga sá sami blái og á Sussex vögnunum. Allir vagnar voru með rústrauða undir vagna eða örlítið ljósari lit. Öll samskeyti í málningu skorti, bæði á yfirbyggingu og undirvögnum. Varla var þekkt að á efsta borði væri að finna vörumerkið Heathfield í Ashford gerðu á því undantekningu þegar þeir smíðuðu vagn fyrir J.
Henley á Pattenden býlinu í Goudhurst. Á plötunni stendur 1 eintak (plate 1). Vagnarnir frá Kent báru aldrei nafn eiganda sinna á svörtu plötunni eins og í flestum öðrum löndum, en allar upplýsingar voru að finna á Sans-Serif leturfæti í samfelldri línu á miðjubita eða jafnvel efst á skjól borði.
Þýðandi og skrásetning Friðrik Kjartansson
Próförk Þórhildur Daðadóttir
