1905 er hestvagn að störfum við götuhreinsun á annasömum götum New York-borgar.
Senunni er lýst á tíma áður en nútíma vélbúnaður tók við slíkum verkefnum, þegar hestvagnar voru enn almennt notaðir í opinberri þjónustu eins og götuhreinsun.
Starfsmaðurinn, sem stýrir hestinum og hreinsibúnaðinum, er hluti af viðleitni borgarinnar til að viðhalda hreinlæti í hratt vaxandi borgarumhverfi.
Á þessum tíma var New York að ganga í gegnum miklar breytingar, með ört vaxandi íbúafjölda og borgina að stækka bæði að stærð og flækjustigi.
Göturnar voru þéttsetnar hestvögnum, götusölum og gangandi vegfarendum, sem gerði það nauðsynlegt að halda aðalgötunum eins hreinum og mögulegt var.
Starf götuhreinsarans, þótt mikilvægt væri, var langt frá því að vera glæsilegt, þar sem það krafðist langra vinnustunda og líkamlegrar vinnu við að sópa upp hestaskít, rusl og annan úrgang.
Þessi ljósmynd veitir innsýn í borgarlífið við upphaf 20.
aldarinnar og fangar augnablik áður en þróaðri tækni var tekin í notkun í hreinlæti borgarinnar.
Hestvagninn við götuhreinsun táknar fyrri aðferðir við að viðhalda hreinlæti í einni stærstu borg heims.
Þetta er áminning um hversu langt borgir hafa náð í innviðum og tækni, og einnig vitnisburður um hina harðduglegu menn og hesta sem héldu götum New York borgar í röð og reglu áður en nútíma götuhreinsivélar komu til sögunnar.
Heimild: Brantley Fuller Facebook
Þýðendur: Friðrik Kjartansson og erlendur.is (Málstaður)
Þessi fjögurra sæta vagn geislar af yndislegri fágun.
Portrett af Katrín II keisaraynju. Rússland, 19. öld, óþekktur listamaður. Olíumálverk á striga.
Lítill yfirbygging (hlutfallslega), sporöskjulaga í neðri hlutanum, hefur rólegar línur og fínleg hlutföll sem eru enn frekar undirstrikuð af mýkt hins gyllta útskurðar.
Breið rönd strangra rúmfræðilegra skreytinga umhverfis efri brún vagnyfirbyggingarinnar skapar léttleika í útlitinu. Hinn skýri og rólegi útskurður inniheldur lauf, fléttur, hringlaga skraut, fornaldarlegar blómaskreytingar og smágerð líkneski.
Hann byggir á taktföstum endurtekningum sama mynsturs.
Samhverfa ræður ríkjum í skreytingunum.
Útskurðurinn er fíngerður og blúndulíkur, unninn af mikilli færni.
Málverkið með sínum fágaða litaskala er í samræmi við hinn vandaða útskurð.
Málverk með goðsögulegum þemum, eitt af aðalatriðum í listrænu yfirbragði vagnsins, þekur nánast alla yfirbygginguna.
Blómstrandi og blíð náttúra myndar yndislegan landslagsbakgrunn.
Málverkið sýnir þroskaða færni og fínlega hönd listamannsins, en nafn hans er enn óþekkt.
Einnig er mikið notað af bronsi í skreytingunum.
Meðfram þakbrúninni eru bronsskreytingar í formi knippis af stilkum og útskornir, bronsborði/renningur. Þótt þær séu undirskipaðar heildarsamsetningunni eru þær gerðar í lágmynd, fínlega unnar og skartgripalíkar.
Perlumóðursskraut, sem myndar hringlaga skrautmyndir, er notað í listrænum skreytingum fram- og bakhliða og hurða.
Berlíner frá París, meistari Breighteil (?), 1763-1765; flauel – Rússland, 18. öld, 19. öld. Askiviður, flauel, perlumóðir, brons; olíumálun, gyllingar á gifsi, tréskurður. Vagninn tilheyrði Katrínu keisaraynju II. Á 19. öld var hann til sýnis í Hesthúsasafni hirðarinnar í Sankti Pétursborg. Árið 1917 var hann fluttur í Vagnasafnið, þar sem það var til sýnis þar til safninu var lokað.
Gluggarnir og hurðirnar innihalda vel fægða glerplötu með með vandlega slípuðum fleti.
Vandlega unnin litasamsetning innréttingarinnar og skjaldarmerkisins samanstendur af gullsaumi í upphleyptum saumi (á hliðunum inni í vagninum), frönskum köntum og skúfum ásamt rauðu flaueli.
Undirvagninn er skreyttur með upphleyptu skrauti og er, ásamt grindinni og hjólunum, þétt gylltur þannig að hægt er að sjá hinar fágætu útlínur hins glitrandi gullvagns langt að.
Skrá frá 19. öld í vopnabúrsskjalasafninu hefur hjálpað til við að staðfesta að upphaflega var allur undirvagninn og hjólin gyllt.
Málverk og útskorið skraut á hurð yfirbyggingarinnar Berliner. frá París, 1763-1765.
Þau fengu sitt núverandi útlit (máluð rauð) þegar vagninn var gerður upp 1881.
Við smíði vagnsins notaði franski meistarinn Breighteil nýjustu tækniframfarir síns tíma, nánar tiltekið lagskiptar (fjaðrablöð) hálf-mánalagaðar fjaðrir, stöng á hvorri hlið vagnsins sem dró verulega úr höggum og veltingi, og útitröppu.
Vagninn var pantaður fyrir Katrínu miklu frá Breighteil 1763 og fluttur til Rússlands af verslunarumboðsmanni 1765. Vitað er að þetta var uppáhaldsferðavagn Katrínar og hún notaði hann til daglegra útréttinga.
Saga frá árdögum skógarhöggs í Minnestota skrifað af Joseph Ansel DeLaittre
Við erum spennt að deila nýlegu uppgerðarverkefni sem blés nýju lífi í geira af sögu skógarhöggs.
Teymið okkar endurgerði vandlega sögulegan trjáflutningasleða og kom honum aftur í upprunalegt notkunarstand. Sleðinn er frá sirka 1900 og verulega sjaldgæfur og einstakur, sagði Hr. Doug Hansen mér í rafpósti. Svo sagði hann að sleðinn væri ekki verksmiðjusmíðaður heldur smíðaður af einstakling eða einstaklingum.
Þessir sleðar gegndu mikilvægu hlutverki í skógarhöggi í Norð-Vestur hluta USA, Kyrrahafsmengin.
Að vetri til og drógu gríðarlega þunga timburfarma gegnum snæviþakktan skóga þegar aðrar flutningsleiðir voru ófærar.
Auk þess að sýna þennan uppgerða sleða köfum við dýpra í sögu þessara ótrúlegu verkfæra.
Við deilum myndum, sögum og innsýn í hvernig þessir sleðar voru notaðir, sem gefur þér nánari sýn á hugvitið og erfiðisvinnuna sem fór í skógarhöggið að vetrarlagi.
Við vonum að þú njótir þessarar ferðar til fortíðar jafn mikið og við nutum þess að gefa þessum sleða nýtt líf!
Taktu eftir keðjubindistönginni á myndinni hér að ofan?
Þetta einfalda en afar áhrifaríka verkfæri hjálpaði til við að festa þunga farma, sem sýnir hugvitssemi skógarhöggsmanna fyrri tíma.
Vetrarskógarhögg: Frásögn Tyke Frost
Sleðar úr tré voru smíðaðir í nokkrum mismunandi útfærslum eftir aðstæðum.
Meiðarnir voru breiðir og lágir, en háir og mjóir meiðar voru notaðir á ís og í blönduðum aðstæðum. Krosskeðjusleðar voru notaðir á bugðóttum vegum.
Krosskeðjusleðar tengdu framhluta vinstri aftari meiðar við afturhluta hægri frammeð, og eins fyrir hægri aftari meiða við vinstri frammeð.
Krossfestingarnar ollu því að aftari hluti sleðans beygði í gagnstæða átt við framhlutann.
Hægt var að stjórna sveigjuhreyfingum með því að herða eða losa keðjurnar. Krosskeðjusleðar gátu sveigt fram hjá trjám eða hindrunum.
Sleða- eða vagndráttur var notaður fyrir eldiviðarflutninga.
Dráttur samanstendur af tveimur löngum stöngum, þar sem annar endinn er festur á sleða eða hjólasett. Hinn endi stangnanna dregst eftir jörðinni.
Ækin eru auðveldir í hleðslu, þurfa ekki festingar fyrir farminn og renna ekki á hestana þegar farið er niður brekkur.
Í skógarhöggsbúðum í Maine höfðu kúskarnir sérstaka svefnskála aðskilda frá öllum öðrum.
Á hverju kvöldi hengdu kúskarnir hestakragana (reyðtigi) og teppi hestanna sinna upp í svefnskálanum til þurrkunar.
Stundum var gufan svo þykk að maður þurfti að þreifa sig áfram og hinn sterki fnykur var aðeins þolanlegur fyrir kúskana.
Hestarnir á fyrstu myndinni eru með trjábolabúnað.
Þeir eru með hlífar á beislinu til að koma í veg fyrir að snjór og ís komist undir beislispúðana. Dráttarólarnar eru sterkbyggðar og aftursætin eru léttbyggð körfuaftursæti.
Tanksleðinn var úr gegnheilum tré og með þrífót ofan á.
Með því að nota þrífótinn, reipi og fötu dró einn hestur fulla vatnsfötuna upp úr ánni til að fylla tankinn. Viðarrenna (á stærð og í lagninu eins og þakrenna) með litlum götum boruðum í botninn var fest aftan á tankinn fyrir neðan tappa þvert.
Þegar komið var á veginn sló kúskurinn tappann úr og úðaði vatninu á veginn. Þegar kom að því að „vökva veginn“, baðstu til almættisins að sá sem var að úða á undan þér hefði tæmt allan tankinn, þannig að þú úðaðir á réttum tíma og stað á veginn.
Furutrjábolir af lágum gæðum voru lagðir meðfram vegunum og notaðir sem „höggdeyfar“.
Furubolirnir gerðir vatnsósa til að halda þeim á sínum stað. Í bröttu brekkunum voru notaðar „hemlunarkeðjur“ eða „beisliskeðjur“ til að halda aftur af farmunum.
Beisliskeðja samanstóð af U-laga stálstykki. Tveggja eða þriggja feta löng keðja var tengd við aðra hlið „U-sins“.
Keðjuhlekkir stækkuðu smám saman frá litlum í stóra og svo aftur í litla. Rennitengi og festibúnaður tengdu keðjuna við hina hlið „U-sins“.
Kúskurinn myndi stöðva farminn þegar hann væri í jafnvægi efst á hæð.
Farmurinn þyrfti að vera nógu langt yfir hæðina svo hestarnir næðu sleðanum með farminum af stað aftur. Ökumaðurinn staðsetti ‘U’-ið yfir fremri hluta sleðans hægra megin, með keðjuna undir sleðanum og lausahlekkinn að utanverðu.
Keðjan myndaði núning til að hægja á farminum. Nálægt botni hæðarinnar myndi kúskurinn nota bólukrók1 til að losa lausahlekkinn og leyfa keðjunni að teygja sig og dragast meðfram sleðanum.
Kúskar gátu ekki stöðvað á jafnsléttu vegna þess að hestarnir gátu ekki sjálfir komist af stað með hlass.
Á hleðslustöðum notuðu hleðslumennirnir/kúskarnir langa ‘bungu’ og stangir til að hjálpa hestunum að koma hlassinu af stað.
Öðrum enda stangarinnar var stungið undir aftari hluta og hinn endinn hvíldi á öxl hleðslumannsins og vogaraflinu beitt.
Kúskurinn myndi þá hvetja með því að góla og stýra teyminu til að losa fremri sleðann.
Eftir að hafa kallað „haw“, hvatti kúskurinn teymið áfram og hleðslumennirnir „humpuðu“ farminn.
Þegar farmurinn var kominn af stað var það í höndum ökumannsins að halda honum á hreyfingu. Hestarnir voru með hvöss skaflajárn og ökumenn unnu hart að því að koma í veg fyrir að hestarnir skæru/rispuðu fætur sína á hvössum skaflajárnunum.
Sleðar sem runnu í stjórnleysi eða brotnar bindingar leiddu yfirleitt til dauða hesta og kúska.
Ég hef séð ökumenn nota „staurabinding“, sem er grænn trjásproti beygður yfir trjábolina.
Eftir síðustu ferð dagsins þurfti einn kúskur að beisla hest fyrir viðartank á sleða, fara að ánni eftir vatni og síðan væta aðalvegina. Bakleið var aðeins vökvuð af og til.
Hér er gömul mynd af sleðadragi sem við notuðum fyrir eldiviðinn og pappírsviðinn.
Þetta er mjög gömul mynd, en það eru 11 1/2 kúbikmetrar af viði á þessum sleða
Naut voru notuð til að þjappa vegina eftir mikla snjókomu og stundum voru þau notuð til að draga trjáboli.
Faðir minn var meistari í að valta yfirfennta vegi.
Djúpur snjór er erfiðastur að valta því hann hefur tilhneigingu til að þjappast saman fyrir framan valtarann. Góður ökumaður getur komið valtaranum upp á snjóinn og þjappað honum niður.
Miklar þakkir til Tyke Frost fyrir að deila sögum sínum, minningum og myndum með okkur! Það er alltaf ánægjulegt að heyra um reynslu og sögu sem berst til okkar í gegnum aðra.
Við kunnum sannarlega að meta að þú hafir gefið þér tíma til að deila þessum fjársjóðum fortíðarinnar með okkur!
Elísabet Petrovna keisaraynja hafði vagninn til afnota
Vagninn er tveggja sæta. Yfirbyggingin mjókkar niður á við og neðri hluti afturhliðarinnar er sveigður. Fimm gluggarammar og efri helmingur hurðanna með myndskreytingu og plötugleri. Hurðarþröskuldurinn er lágur og auðvelt að stíga upp í vagninn.
Berlín, 1740; flauel – Ítalía, 18. öld Askur, flauel, brons, járn; olíumálun, tréskurður, gyllingar á gifsi. Þetta tilheyrði Elísabetu Petrovna keisaraynju, dóttur Péturs mikla. Árið 1768 var það flutt frá Sankti Pétursborg til vagnaskemmu Moskvu. Upplýsingar frá vopnabúri Moskvu til vagnageymslu sömu borgar 1834.
Listræn meðhöndlun vagnsins endurspeglar greinilega smekk fyrir fágun og léttleika sem einkennir rókókóstílinn.
Þetta er sérstaklega áberandi í hinum ríkulegu og fjölbreyttu skrauttréútskurði. Gylltur skurður, gerður bæði í háum og lágum upphleypingum, er ríkulegur á kransalistanum, veggjasamskeytum, gluggaumgjörðum og dyrakörmum.
Skreytingin samanstendur af kerabum1, fuglum, skjaldarmerkjum, skrautrenningum og laufmynstrum sem mynda fínleg og glæsileg mynstur, auk vinsælasta skrautmótífs rókókóstílsins, nánar tiltekið stíliseraðu skeljarinnar eða „rocaille“ sem gaf stílnum nafn sitt.
Útskurður og málun á vinstri hlið yfirbyggingarinnar; bronsútskurður á fjöðrinni Coupé. Berlín, 1740; flauel – Ítalía, 18. öld.
Útskornu skrautverkin eru nokkuð yfirlestuð og meðferð skrautmyndanna örlítið dönnuð.
Samsetningin inniheldur höggmyndamótív sem virðast vaxa út úr skringilega samfléttuðu grasi eða breytast í akanthuslauf2 og sniglana efst á súlum (volutes)3.
Fágun vagnsins er undirstrikuð með málningu í pastelljósum bláum og bleikum tónum sem einkenna rókókóstílinn.
Hver spjaldhluti minnir á mikið skreytta fulningasamstæðu (dessus-de-porte)4, í útskornum römmum. Þeir sýna goðsögulegar senur, flestar tengdar Apolló.
Málverk á hurð Coupé. Berlín, 1740; flauel – Ítalía, 18. öld.
Listræn meðhöndlun vagnsins felur í sér bronsskraut sem er unnið af mikilli nákvæmni.
Bronsplöturnar sem hylja fjaðrirnar eru svo listilega útskornar að sjá má fínt samspil ljóss og skugga á upphleyptu yfirborðinu.
Skrautið úr stórum og litlum nöglum á þakinu fellur vel að heildarútlitinu.
Fram- og afturhluti undirvagnsins er þétt þakinn gylltum tréskurði í formi handritauppvafninga (scrolls) og rókókóstíls í smágerðu mynstri.
Undir kúsksætinu á vagngrindinni (rocker) er áhrifarík kringlótt höggmynd í formi vandlega mótaðra táknrænna karlkyns fígúra.
Hjólin eru máluð bleik og að hluta til þakin útskornum gyllingunum í lágmynd. Innri bólstrunin og skjaldarmerkið á kúsksætinu eru úr aðlaðandi appelsínugulu flaueli með upphleyptu mynstri.
Litur þess fellur vel að heildarútliti vagnins.
Vængirnir á skjaldarmerkinu eru listilega útsaumaðir með gullþræði og skreyttir blómum, skeljaformum og frjálslega bugðóttum stofni í miðjunni.
Vagninn er búinn endurbættu beygjukerfi og fjöðrun, og eðli skreytinganna bendir til þess að hann sé upprunninn í Berlín.
Í 18. aldar færslubók frá skrifstofu hirðar hesthúsanna eru upplýsingar um að vagninn hafi verið smíðaður í Berlín árið 1740 fyrir Elísabetu Petrovna keisaraynju og fluttur til Rússlands í gegnum verslunarumboðsmann.
Vagninn var einnig notaður eftir 1740 í fjölmargar ferðir Elísabetar keisaraynju á valdatíma hennar, eins og sjá má á koparstungum frá þeim tíma.
1899 var olíuflutningur í Eckman, McDowell-sýslu og um allt fjallaríkið enn framkvæmdur með fjórhjóla vögnum.
Þessir sterkbyggðu vagnar voru notaðir til að flytja og afhenda brennsluolíu og steinolíu frá járnbrautarstöðvum til viðskiptavina fram á þriðja áratug 20. aldar.
Samkvæmt Henry Ford-safninu voru sumir þessara vagna með þrjú aðskilin hólf til að geyma steinolíu, smurolíu og bensín.
Í Petroleum History Almanac kemur einnig fram að „tankvagnar voru algengir í þéttbýli og dreifbýli frá síðari hluta 10. áratugar 19. aldar fram á þriðja áratug 20. aldar.“
Í bók hans frá 1977, Discovering Horse-Drawn Commercial Vehicles, segir höfundurinn D.J. Smith að slíkir tankvagnar hafi verið notaðir af stórum olíu- og jarðolíufyrirtækjum á fyrstu árum 20. aldar.
Hins vegar voru þeir nógu fjölhæfir til að flytja ýmsa vökva í lausu, þar á meðal vatn og paraffín.“
Eckman, óskipulagt samfélag í McDowell-sýslu, Vestur-Virginíu, er staðsett meðfram U.S. Route 52, vestan við Keystone.
Það var áður þekkt sem Shawnee Camp.
Texti fenginn að láni: Hatfield and McCoy Feud Facebook Heimild: WVRHC; Mynd birt af Vicki Thomas frá West Virginia History, Heritage and
Þýðing og skráning: Friðrik Kjartansson og erlendur.is
Anna keisaraynja notaði vagninn við hátíðlegar skrúðgöngur!
Eik, birki, flauel, brons, járn, tréskurður, tempera, gyllingar á gifsi. Það tilheyrði Önnu Ionnovu keisaraynju. Árið 1797 var það flutt frá Sankti Pétursborg til vagnaskemmu Moskvu. Vopnabúrið eignaðist það frá vagnaskemmu Moskvu árið 1834.
Vagninn er tveggja sæta.
Yfirbyggingin mjókkar niður á við og neðri hluti afturhliðar er sveigður. Gluggarnir og efri hluti hurðanna með myndskreyttu efri hlutanum eru með rúðugleri.
Hurðirnar eru nálægt jörðu og fótstigið er inni í vagninum. Vagninn endurspeglar fagurfræðilegan smekk síns tíma – hann er byggður í hefðum vesturevrópskrar barokkhefðar.
Athyglin beinist að hinu afar ríkulega og lifandi skrauti.
Gylltur útskurður þekur alveg hina lítillega bognu kverklista, veggsamskeyti, gluggaumgjörð, dyrakarma og fram- og bakhlið undirvagnsins.
Skreyting á vinstri vegg yfirbyggingarinnar og bronslistaverk á fjöðruninni Coupé. Sankti Pétursborg, 1739.
Barokkskrúðskraut og skeljar blandast vel við höggmyndina, smáatriði í formi grímna og tveggja hausa arna með afar fíngerðum laufskurði sem minnir á útskornu mynstrin á mörgum rússneskum myndaarfleifðum frá 17. öld.
Þjóðleg einkenni birtast í óvenjulegri túlkun á sumum skrauthlutum barokksins.
Þrátt fyrir ákveðinn aga er útsurðurinn og skrautið létt og glæsilegt.
Hér sameinast lifandi ímyndunarafl listamannsins sem hannaði skreytingarnar og færni handverksmanna sem skáru þær út með næmu innsæi fyrir mótunarmöguleikum.
Skrautmynduðu rammarnir á bolnum innihalda spjöld skreytt með málverkum af leikandi kerúbum, hafmeyjum, grímum, skjaldarmerkjum og blómaskreytingum.
Vagninn var fluttur frá Sankti Pétursborg til Moskvuvagnaskemmunnar. Safnað af Vopnabúrinu frá Moskvuvagnaskemmunni árið 1834.
Skreytingarnar eru útfærðar í gulleitum og grænum litbrigðum og gegna mikilvægu hlutverki í heildarskreytingu vagnsins ásamt bronsmunstrunum.
Vagnasmiðirnir nýttu sér nokkur ný einkenni, þannig er efri hluti afturhliðarinnar, sem er bólstruð með terrakottalituðu flaueli, þakinn glæsilegum upphleyptum bronsmedalíum í formi skelja og skrúðblaða.
Plöturnar í fjöðrunum, handföngin og sylgjurnar eru einnig úr bronsi, sem og skrautmunir á þakinu, sem er skreytt með vösum og litlum nöglum með upphleyptum myndskreyttum höfðum.
Val á terrakottaflaueli fyrir innri bólstrun vagnsins og toppurinn sýnir mikla listræna smekkvísi.
Vagninn er búinn helstu tæknilegu eiginleikum þess tíma.
Hann er með fjöðrum og öxulás.
Sú viðtekna skoðun að vagn þessi sé verk Okhta-meistara 1 í þjónustu flotamálastofnunarinnar er ekki staðfest í skjalasöfnum.
Málverk og útskurður á vagnhurðinni
Í 18. aldar skrá hirðhesthúsakansellísins er að finna upplýsingar um að þetta ökutæki hafi verið smíðað í hesthúsagarði Sankti Pétursborgar árið 1739.
Það var notað við hátíðlegar skrúðgöngur Önnu keisaraynju.
Einn af fjórum sleðum sem fundust í hinu íburðarmikla skipi sem notað var við greftrun í Oseberg í Noregi, þar sem tvær konur voru grafnar árið 834 e.Kr. í afar ríkulegu umhverfi með fjölda grafhaugsmuna eins og þennan sleða, vandlega útskorna viðarvagn og ýmsa vefnaðarvöru, þar á meðal fínt silki sem hefði verið innflutt.
Myndin fengin að láni frá: www.vikingtidsmuseet.no
Þessi greftrun er flokkuð sem konungleg eða að minnsta kosti sem víkingaaldargreftrun hástéttarfólks; að minnsta kosti önnur kvennanna hlýtur að hafa verið mjög háttsettur einstaklingur.
Nákvæmt samband kvennanna tveggja er óþekkt. Skipið sjálft og þessi sleði eru til sýnis á víkingaskipasafninu í Ósló, Noregi.
Ellen Marie Næss fornleifafræðingur og fyrirlesari segir frá í vönduðu myndbandi Oseberg víkingaskipsfundinum, alla söguna!
Safn um víkingaöldina verður opnað 2026/2027 eftir endurbætur!
—
Uppruni grein af: www.vikingtidsmuseet.no
Ríkisstjórn Noregs úthlutar níu milljónum norskra króna til að bjarga víkingasleðunum
Til að bjarga einstöku viðarsleðunum frá Oseberg verður að varðveita þá með aðferð sem er ekki enn til.
Í endurskoðuðum fjárlögum hefur ríkisstjórnin úthlutað níu milljónum norskra króna til rannsóknarverkefnis sem miðar að því að finna varðveisluaðferð til að bjarga þremur stórkostlegu sleðunum úr Oseberg-fundinum.
Ekki er hægt að vanmeta menningarsögulegt gildi sleðanna. Þeir eru einu varðveittu sleðarnir í heiminum frá víkingaöld og á þeim eru útskurðir sem bera vitni um einstakt handverk og segja okkur mikið um flókinn heim víkinganna.
Við uppgröft Osebergsskipsins árið 1904 fundust sleðarnir mölbrotnaðir og hver þeirra hefur verið settur saman úr allt að 1000 brotum. Álúnsölt voru notuð til að varðveita þá.
Hins vegar kom í ljós með tímanum að þessi aðferð við varðveislu reyndist skaðleg og hefur gert sleðana mjög viðkvæma í dag.
Að auki hafa járnteinar sem halda stykkjunum saman tærst. Þetta hefur leitt til þess að sleðarnir eru aðallega haldnir saman af álúnskánum og ytra lagi af lakki og lími.
Viðurinn er að molna og það er brýnt að finna aðferð til að bjarga þeim.
Markmið fjármögnunarinnar er að finna nýja varðveisluaðferð.
Hæsti forgangur
„Að tryggja menningarverðmæti frá víkingaöld er okkar helsta forgangsverkefni.
Við erum nú að byggja frábært Víkingasafn til að vernda einstaka safneign okkar.
Sem hluti af þessu verðum við að tryggja gripina frá Oseberg.“
Þegar ein mikilvægasta fornleifafundurinn í Noregi er í bráðri hættu á að molna niður, verðum við að bregðast skjótt við.
„Það er einmitt það sem við erum að gera núna,“ sagði Oddmund Hoel (Sp), ráðherra rannsókna og æðri menntunar, í fréttatilkynningu frá norsku ríkisstjórninni.
Susan Braovac, forvörður og rannsóknarstjóri Saving Oseberg verkefnisins. Ljósmynd: Mårten Teigen, Menningarsögusafn Háskólans í Osló.
Minni hlutir úr Oseberg-fundinum eru í endurvarðveisluferli, byggðum á niðurstöðum úr tveimur fyrri rannsóknarfösum, en þessar aðferðir er ekki hægt að nota á stóru og flóknu sleðana.
Í komandi þriðja áfanga mun alþjóðlegt rannsóknanet vinna saman að því að finna lausnir til að varðveita víkingasleðana.
„Þessifjármögnun mun gera okkur kleift að halda áfram að einbeita okkur að varðveislu þessara frábæru og einstöku funda.
Þetta eru stórkostlegar fréttir,“ sagði Susan Braovac, forvörður við Menningarsögusafnið og rannsóknarstjóri verkefnisins „Saving Oseberg“.
Rannsóknarverkefnið er áætlað yfir 6 ár með heildarkostnað upp á 53 milljónir norskra króna.
Elstu og útbreiddustu rússnesku farartækin voru sleðar. Allt fram undir lok 17. aldar var algengt að nota sleða í bæjum jafnvel á sumrin.
Í þá daga töldu Rússar að ferðast á sleða væri viskulegra en á hjólum.
Skemmti-vetrarvagnsleðinn í smíðaverkstæði hesthússins Prikaz í Kreml í Moskvu, frá 1689-1692; leður – Moskva, 17. öld; taffeta – Austurland, 17. öld. Eik, leður, taft, tin, kopar, gljásteinn, járn, flauel; gylling, stimplun, smíði, vefnaður.
Notkun sleða á sumrin voru forréttindi meðlima royalfjölskyldunnar, æðstu kirkjunnar og aðalsmanna í sínu nánasta fylgdarliði.
Vagnsleði þessarar greinar tilheyrði börnum keisarans Ivan Alexeevich. Keypt af Armory Chamber árið 1834 (?) frá Moscow-vagnageymslunni.
Hesthúsaskjöl Prikaz benda á mikla fjölbreytni sleða af rússneskri og erlendri gerð í Kreml Vagnageymslunni á 16. og 17. öld.
Nærmynd af leðuráklæðinu utan á skemmti-vetrarsleðavagninum. Á smíðaverkstæði Stables Prikaz í Kreml í Moskvu, 1689-1692.
Þar voru sérstakir sleðar til gönguferða, hvíldar, herferða, skemmtana og jarðarfara.
Í formi þeirra minntu sleðar á rússneska miðaldabáta með bogadregnum útlínum að framan og aftan.
Sleðavagninn (skemmtarinn) var notaður á veturna í meiri vegalengdir. Þetta var eins og lítið herbergi með pínulitlum gluggum og frekar breiðum hurðum hlutfallslega.
Frumgerð þess var yfirbyggð farartæki (povozka) snemma á miðöldum.
Gljágluggi á framhlið sleðavagnsins. Á smíðastofu Stables Prikaz í Kreml í Moskvu, 1689-1692.
Keisarinn og fjölskylda hans ferðuðust í „heitum“ povozka1, bólstruðum að innan með sable2.
Fylkingin samanstóð af langri lest. „Kross“ povozka innihélt tákn; „sængurföt“ povozka koffortin með rúmfötum keisarans, og „birgðir“ povozka innihélt föt og nærföt keisarans.
Vetrarskemmtarasleðinn var smíðaður af handverksmönnunum í Kreml-smíðaverkstæðinu í Moskvu á árunum 1689-1692. Það er ekkert annað safn í heiminum með vagna eins og þennan í safni sínu.
Sleðinn var kallaður „skemmtarinn“ vegna þess að hann var notaður í leiki og skemmtanir Ekaterinu, ungrar dóttur keisarans Ivan Alexeyevich, bróður og meðstjórnanda Péturs I.
„Skemmtarinn“ sleðavagninn á F.G. Vatnslitamynd Solntsev Fyrsti fjórðungur 19. aldar.
Lokuð tveggja sæta yfirbygging sleðavagnsins er sett á rauðmálaða sleðameiða.
Yfirbyggingin heldur enn sínu hefðbundna miðaldaformi.
Hann hefur formfasta, nákvæma skuggamynd og ferhyrndar útlínur, en það eru líka barokkeinkenni í innréttingunum.
Þrátt fyrir skemmtilega notkunarmöguleika og smæð vagnsins gefur hann hugmynd um hvernig hátíðarvetrarbúningur 17. aldar leit út.
Hliðar og framhlið á lokaðri yfirbyggingunni eru með gljágluggum með þunnum tin-ræmum, gullhúðuðum koparstjörnum og tvíhöfða erni; áklæðið innan í sleðanum er úr austrænu skarlat taffeta3 frá 17. öld og hliðar yfirbyggingarinnar eru bólstraðar með upphleyptu rauðu leðri með koparnöglum.
Upphleypt lágmyndamynstur er í gluggarúðunum (Gljásteinsskífunum) af laufmyndum, myndum af tignarlegum cerubum4, framandi dýrum og fuglum er góð andstæða rauðum bakgrunni.
Þak vagnsins er klætt svörtu leðri.
Þar til nýlega var talið að leðrið sem notað var á sleðavagninn hefði komið frá Spáni á 17. öld.
Hins vegar sýndu síðari rannsóknir að leðrið í áklæðinu var framleitt af Moskvu Kreml-meisturum.
Milli 1883 og 1889 skiptu tuttugu múldýr spennt fyrir vagna sköpum við að flytja borax frá Death Valley til Mojave, Kaliforníu.
Þessi flutningsaðferð var skipulögð með múldýrum. Múldýrin skiluðu af sér 264 kílómetra eða 165 mílur til að komast að þar sem járnbrautarteinarnir enduðu.
Staðreyndir um vagnana
Hlutverk vagnanna var að flytja 10 „stutt“ tonn af borax í ferð. USA þyngdareining. Jafngildir 20,000 lb avoirdupois eða 9,071,85 kg sem stutt toon (short ton).
Vagnarnir voru með afturhjólum sem stóðu 2.1336 metra (sjö fet) á hæð, með 2,54 sentimetra eða 1 tommu þykkum járngjörðum á hjólum, smíðaðir upp úr gegnheilli eik.
Rýmið um borð var 4.8768 metrar (16 fet) á lengd og 1.8288 metrar (6 fet) á dýpt og hver tómur vagn vó 3.538 kíló (3.53802 tonn).
Vagnlestin, sem spannaði yfir 54.864 metra (180 fet) með múldýr í eftirdragi til vara, samanstóð af þremur vögnum sem urðu að vera til staðar svo hægt væri að fara af stað.
Fremsti vagninn, „Trailer“ og seinast „Back Action“, og allra síðast var vatnsflutningatankurinn.
Stjórnun teymisins og rekstur
Teymisstjórinn var ábyrgðarmaður á stjórn teymisins, notaði langan taum sem kallaður var „Skíthælslína“-1 og langa svartormasvipu.
Hann var venjulega að stjórn við vinstra hjólið og gat teymisstjórinn einnig stjórnað bremsunni frá vagnsætinu niður bratta brekku.
„Skiptirinn“ sem venjulega sat í vagninum stjórnaði bremsunni á mishæðóttu landi.
„Skiptirinn“ var líka með fötu af litlum steinum til að grýta múlhestana til hlýðni. Báðir deildu mennirnir með sér ábyrgð, þar á meðal að undirbúa liðið, sinna þörfum múldýranna og sinna dýralæknis- eða viðgerðarmálum.
Hádegisstopp leyfði að fóðra og vökva múlhestana þótt þeir væru enn beislaðir, og á kvöldin voru múlarnir settir í búr með fóðurkössum.
Ferðalag hvers dags var yfirleitt 10,6 kílómetrar eða nálægt 17 mílum, sem olli því að ferðin aðra leiðina tók um það bil tíu daga. Fyrirtækið sem rak þessa „útgerð“ útvegaði skála á næturstoppum fyrir ökumenn og múldýrin.
Sögulegt samhengi
Söguleg frásögn Remi Nadeau, „Fraktteymi Nadeau í Mojave“, leggur áherslu á yfirburði múlhestanna til notkunar í eyðimörkinni og undirstrikar mikilvæga hlutverk þeirra í að flytja borax með góðum árangri.
Með því að skilja flutninga, forskriftir og rekstrarstjórnun tuttugu múldýra sem var beitt fyrir vagnana fáum við innsýn í þá ótrúlegu viðleitni sem auðveldaði flutning á borax seint á 19. öld.
Eitt af afrekum 20. aldarinnar í fornleifauppgreftri!
Vagnar voru fyrstu afkastameiri „vélar“ en mannsorkan. Í gröf Tutankhamuns voru 2 stórir viðhafnarvagnar, annar minni, verulega skreyttur og þrír aðrir léttari gerðir til daglegra nota.
Mynd fengin að láni frá: Golden Chariot – TUTANKHAMUN’S WORLD (weebly.com)
Fellanlegt sóltjald á vagninum #2 Þýdd grein og mynd!
Í burðargrindinni voru tvö hjól en við þau var tengdur dráttarpóstur sem tveir hestar voru tengdir við. Farartækin tóku allt fram í verkfræði sem Faróarnir tóku sér fyrir hendur í þeirri fræðigrein.
Endurgerð á fullbúnum vagni í Milwaukee Public Museum, 2022. Mynd fengin að láni á Wikapedia.
Vagninn var vel hannaður og glæsilegur að horfa á, gulllitaður og smíðaður úr tré.
Flestir gripirnir voru skreyttir gulli og á hálfeðalsteinum, leirflísum og lituðu gleri.
Hjólin voru hönnuð með nútímalegu móti, úr sveigjanlegu tré sem gat aðlagast ójöfnu yfirborði jarðvegs.
Úr hvaða efni voru vagnarnir?
Smíðin á vögnunum var sambland af handverki sem sjaldan var sameinað í eina iðngrein.
Vegna þess varð að vinna úr margvíslegum efnum eins og tré, bronsi eða eir, gulli, líni og leðri o.s.frv.
Málverk af orustu máluð 1327. Mynd fengin að láni á Wikipedia.
Margir hæfir handverksmenn hljóta að hafa tekið þátt í ýmsum stigum smíðinnar.
Vagnarnir á myndunum voru aðallega úr tré og gyllingu.
Í hvað voru vagnarnir notaðir?
Þessir þrír vagnar voru aðallega notaðir til að sýna Faróinn við opinberar athafnir.
Þótt einn vagninn sé ekki jafn glæsilegur og þeir sem hér hefur verið lýst má túlka að hann hafi verið notaður í almennum tilgangi, til dæmis til veiða og í útilegur.
Stríðsvagn Egypta. Mynd fengin að láni frá: The Chariot in Egyptian Warfare (touregypt.net)
Hvað þýðir þetta eða táknar?
Þetta þýðir að Forn-Egyptar kunnu til verkfræði.
Það táknar að þar sem verkfræði var stunduð til fleiri en einnar aldar var iðnaður háður efnisvali vegna þess að við smíði á vörum skipti ógallað efni mestu máli.
Geymslan á vagninum í gröfinni 1922. Mynd fengin að láni á Wikipedia.
Það má líka lesa úr þessu að stríðsvagnar voru tákn um virðingu, þar sem þeir táknuðu auð og voru notaðir meðal ríkra manna í valdastöðum.
Viðauki
Í Egyptalandi til fornavar gullna hásætið tákn valds og sýndi þjóðfélagsstöðu.
Þetta undraverða húsgagn er það forgengilegasta af öllum þeim hásætum sem fundist hafa frá hinu forna samfélagi.
Það fannst í Annexe-héraði í grafhýsi Tutankhamans.
Hann var smíðaður af mikilli leikni og notað í efni eins og gull til að skapa þessa undraverðu list.
Mynd fengin að láni frá: The Golden Throne of Tutankhamun (globalintergold.info)
Heimild: Golden Chariot – TUTANKHAMUN’S WORLD (weebly.com)
Málverkið sem sýnt er heitir „The Plot 11“ eftir Harold von Schmidt og sýnir landnema sem nota blakkakerfi til að flytja vagn upp bratta brekku. Von Schmidt, sem fæddist árið 1893, var bandarískur teiknari þekktur fyrir myndskreytingar sínar af villta vestrinu.
Heimild: True Fans of Western Art – Official á Facebook
Þýðendur: Friðrik Kjartansson og erlendur.is (Málstaður)
Yfirlestu: malfridur.is (Málstaður)
Í október 1876 ályktaði Charles Goodnight að Palo Doro Canyon yrði frábær heimabúgarður.
Viðráðanlegt var að flytja nautgripina yfir gilið í einu lagi. Þröng skriða eða skor var notuð til að láta eldhúsvagnanna síga niður.
Kúrekarnir hans stóðu frammi fyrir því stóra verkefni að koma vagninum, nautgripum og birgðum niður 213 metra vegg í gilið.
Þegar mennirnir létu vagninn síga niður bröttu hlíðina, notuðu þeir múldýrin með því að hlaða þau með þungum birgðum og ráku nautgripina niður á gilbotn.
Til þess að láta vagninn síga var notuð blokk og festur. Blokkin og stífufestingar gátu þannig þolað óhóflega þungt hlass.
Slíkar stífufestingar voru oft notaðar til að hjálpa vögnum að komast yfir ár líka. Oft var þetta kölluð Manila-lína ( reipi ).
En hættulegra en uxagripadregna vagna var að fara yfir Klettafjöllin ( Rocky Montains ) með hesta og uxavagna og láta þá síga niður brattann til að komast leiðar sinnar.
Grein frá 1884 þar sem trésmiðurinn spyr útgefanda nafsins (the Hub, the Nave) áhugaverðra spurninga!
Að sjóða nafið!
Millville, O, March 1884 Spyrjandi
Spurning trésmiðs:
Hver er þín skoðun á að sjóða nafið (the hub) í léttari farartækjum þar sem hægt er að hafa efnið þykkara (öflugra)? Hvort getur orðið að betra hjóli, 1 tommu pílári rekinn í þurrt naf eða sama píláraþykkt rekin í soðið naf, og virkar límið eins vel í soðnu nafi?
Hvaða gerð af lími er best að nota hvítt eða gult? (Ekki er vitað hver munurinn er á hvítu og gulu lími sem notað var 1884).
Yðar einlægur trésmiðurinn.
Við trúum ekki á það að sjóða nafið, né mælum við með að hafa nafið of þurrt. Ef nöfin eru soðin er hægt að reka pílárana í þau af meira afli, þar sem þau eru mýkri og teygjanlegri, en eftir að pílárinn er rekinn í mun náið þorna í fyrri náttúrlega stærð og pílárarnir munu valda yfirálagi sem veldur svo aftur klofningi á nafinu.
Okkar bestu hjólasmiðir hafa nafið eins þurrt og hægt er áður en þeir reka pílárana í nafið; gæta skal að nákvæmri þyngd slaga í að reka pílárana í náið í þurru ástandi og er það þannig bara fyrir þjálfaða smiði. Til að þurfa ekki að hafa áhyggjur af því að nafið klofni er gott að dýfa nafinu í heitt vatn smá stund til að taka þurrkinn úr yfirborði nafsins.
Annar leiðinlegur þáttur þess að sjóða nafið er það að límið vill ekki loða eins vel við og við í þurrum viði þegar efnið harðnar, svo sem í álmi eða valhnotu, límið leysist einfaldlega upp í vatninu á náinu og verður því ónothæft. Gott lím er það lím sem er með bestu viðloðunina. Við höfum séð bæði hvítt og gult lím jafn lélegt í þessum tilfellum. Við mælum með að velja besta límið sem markaðurinn býður upp á, sjóðið svo tvo valhnotubúta og límið þá saman, látið bíða í 24 tíma og þá rífið þá í sundur á límingarsvæðinu.
Þá sjáið þér hvort límið er fyrsta flokks eða ekki. (Mun líklega ekki gefa sig á límfletinum ef límið er gott).
Heimildir: The Carriage Monthly, april 1884 (útgefin í heimildarbókinni) Wheelmaking wooden wheel design & construction
