1905 er hestvagn að störfum við götuhreinsun á annasömum götum New York-borgar.
Senunni er lýst á tíma áður en nútíma vélbúnaður tók við slíkum verkefnum, þegar hestvagnar voru enn almennt notaðir í opinberri þjónustu eins og götuhreinsun.
Starfsmaðurinn, sem stýrir hestinum og hreinsibúnaðinum, er hluti af viðleitni borgarinnar til að viðhalda hreinlæti í hratt vaxandi borgarumhverfi.
Á þessum tíma var New York að ganga í gegnum miklar breytingar, með ört vaxandi íbúafjölda og borgina að stækka bæði að stærð og flækjustigi.
Göturnar voru þéttsetnar hestvögnum, götusölum og gangandi vegfarendum, sem gerði það nauðsynlegt að halda aðalgötunum eins hreinum og mögulegt var.
Starf götuhreinsarans, þótt mikilvægt væri, var langt frá því að vera glæsilegt, þar sem það krafðist langra vinnustunda og líkamlegrar vinnu við að sópa upp hestaskít, rusl og annan úrgang.
Þessi ljósmynd veitir innsýn í borgarlífið við upphaf 20.
aldarinnar og fangar augnablik áður en þróaðri tækni var tekin í notkun í hreinlæti borgarinnar.
Hestvagninn við götuhreinsun táknar fyrri aðferðir við að viðhalda hreinlæti í einni stærstu borg heims.
Þetta er áminning um hversu langt borgir hafa náð í innviðum og tækni, og einnig vitnisburður um hina harðduglegu menn og hesta sem héldu götum New York borgar í röð og reglu áður en nútíma götuhreinsivélar komu til sögunnar.
Heimild: Brantley Fuller Facebook
Þýðendur: Friðrik Kjartansson og erlendur.is (Málstaður)
Á flestum stöðum Norður Ameríku eru tengingar við vagnasögnuna enda hefur mikið af efni verið haldið til haga eða varðveitt aftur í tímann!
Frá ýmsum höfundum | 21. feb. 2025 | Ferðalög & varðveisla, Sannir vestrænir bæir
Brautryðjandinn og sagnfræðingurinn Sharlot Hall horfði á stórkostlegustu undur Arizona árið 1928.
Formáli
Frá sólbrenndum eyðimörkum Arizona til ótaminnar villtrar náttúru Wyoming fanga sögufrægar landamærabæir Ameríku hinn varanlega anda villta vestursins.
Þessir sögulegu áfangastaðir taka ferðalanga með í tímaferðalag og veita innsýn í spennandi tímabil kúreka, útlaga og landnema.
Gakktu eftir götum Arizona sem eru þéttsettar sölum, uppgötvaðu námuarfleifð Colorado og sögur af Doc Holliday, eða kannaðu Kansas, þar sem nautgriparekstrar og alræmdir byssubardagar hafa skilið eftir sig óafmáanleg spor á sléttunni. Víðáttumikið landslag Montana bergmálar af draumum gullæðisins, á meðan Hill Country í Texas blandar saman ríkulegri arfleifð og hrjúfri fegurð.
Á sama tíma lífgar Wyoming upp á goðsagnir um Buffalo Bill og Butch Cassidy.
Hver bær geymir brot af landnámssögu Ameríku og skapar þannig vegferð sem er gegnsýrð af sögu, ævintýrum og táknrænum vestrænum sjarma.
Útsýni yfir gamla námubæinn Jerome, sem stendur á Kleópötrufjalli og gnæfir yfir Verde-dalinn í Yavapai-sýslu í Arizona. Á blómaskeiði hinna auðugu koparnáma á þriðja áratug 20. aldar fundu meira en 10.000 manns sér búsetu þar. Árið 2010 var íbúafjöldinn kominn niður í 444, en bærinn fyllist af ferðamönnum marga daga ársins.
Arizona
Þjóðvegir verða til: Könnun á Villta vestrinu í gegnum sögufrægar bæi Arizona
Námugröftur Jerome lauk og skildi eftir sig frægasta draugabæ Arizona.
Arizona er ríki þar sem andi villta vestursins lifir enn, allt frá rykugum eyðimörkum til hrjúfra fjalla. Þetta er land ríkt af sögu, allt frá arfleifð frumbyggja Ameríku og landkönnun Spánverja til kúrekasagna og námugraftaruppgangs.
Ef þú vilt fara í ferðalag aftur í tímann eru sögufrægir bæir Arizona fullkomnir áfangastaðir. Hvort sem um er að ræða heimsókn á fræga bardagastaði villta vestursins, gönguferð niður götur með gömlum börum og verslunum, eða skoðun safna sem segja sögur landnema og útlaga, þá býður Arizona upp á ógleymanleg ferðalög inn í fortíðina.
Hér er leiðarvísir að nokkrum sögufrægum bæjum ríkisins sem vekja villta vesturið til lífs.
Cave Creek: Draumur kúrekans
Framlínubæir óbyggðanna í Cave Creek halda anda Villta vestursins á lofti enn í dag.
Í hlíðum Sonoran-eyðimerkurinnar býður Cave Creek upp á sanna upplifun af villta vestrinu. Bærinn, sem er þekktur fyrir andrúmsloft villta vestursins, laðar að sér gesti sem leita að kúrekamenningu og sögu.
Bærinn er frægur fyrir honky-tonk staðina Harold’s og The Buffalo Chip, en þeir sem vilja versla ættu að heimsækja Watson’s Hat Company og Cave Creek Cowboy Company til að fá ekta kúrekaklæðnað.
Ef þú ert að leita að hlut úr arfleifð vestursins til að taka með heim, þá eru tugir verslana meðfram aðalgötunni sem bjóða upp á list, söguleg verðmæti og rústík heimilisskraut.
Cave Creek-safnið býður upp á áhugaverða sýn á sögu bæjarins, með sýningum um fyrstu landnemana, námugröft og menningarlegu áhrifin sem mótuðu svæðið. Með sínum vestrænu verslunum, gömlum börum (saloon) og stórfenglegri eyðimerkurnáttúru, að ógleymdum goðsagnakenndum veitingastöðum eins og Big Earl’s Greasy Eats og Cryin’ Coyote Barbecue, er Cave Creek fullkominn upphafspunktur fyrir alla þá sem vilja upplifa kúrekasögu Arizona.
Bisbee: Námubær með sál
Bisbee, sem var eitt sinn einn stærsti námubær Bandaríkjanna, er fallega varðveitt sýnishorn af sögu Arizona.
Bærinn er þekktur fyrir iðandi listasenu og sögulega byggingarlist og býður upp á einstaka innsýn í námufortíð ríkisins.
Bærinn var stofnaður seint á 19. öld þegar kopar fannst á svæðinu og varð fljótt eitt af velmegunarmestu námusetrum landsins.
Í dag geta gestir skoðað Námu- og sögusafn Bisbee, sem segir sögu koparblómatímans og innflytjendanna sem byggðu bæinn.
Heimsókn í Queen Mine-sýninguna býður upp á beina innsýn í neðanjarðarlíf námuverkamanna. Myndrænar, hlykkjóttar götur Bisbee, kantraðar af viktoríönskum húsum og sérstökum verslunum, gefa bænum sérstakan sjarma sem blandar saman sögu og nútímalegri sköpun.
Heimsókn væri ekki fullkomin án þess að kíkja á eða gista á sögufræga Copper Queen-hótelinu.
Camp Verde: Mót menningar-heima
Camp Verde, sem stendur við Verde-ána, er ríkt af sögu frumbyggja Ameríku og hersögu.
Bærinn, sem eitt sinn var herstöð á tímum Indíánastríðanna, hefur þróast í sögulegan áfangastað með sterk tengsl við fortíð sína.
Fort Verde ríkissögusafnið varðveitir upprunalega virkið og gestir geta fræðst um hermennina og landnemana sem bjuggu og börðust á svæðinu. Virkið hýsir einnig Verde Valley fornleifa-fræðisetrið, sem sýnir fornminjar frumbyggja Ameríku og forsögulega sögu svæðisins.
Camp Verde er frábær staður til að kanna samspil sögu frumbyggja Ameríku, hersögu og sögu villta vestursins, um leið og notið er hinnar fögru náttúru Verde-dalsins í Arizona.
Póstvagn í Tumbstone
Tombstone: Bærinn sem var of þrautseigur til að deyja
Engin ferð um vesturhluta Bandaríkjanna er fullkomin án þess að stoppa í Tombstone, bænum sem varð frægur fyrir skotbardagann við O.K. Corral.
Tombstone, sem er þekktur sem „Bærinn sem var of þrautseigur til að deyja“, var eitt sinn ein löglausustu staða vestursins og heimili frægra persóna eins og Wyatt Earp, Doc Holliday og Clanton-gengisins.
Í dag geta gestir stigið aftur í tímann með skoðunarferð um Big Nose Kate’s og The Crystal Palace Saloon, þar sem litríkar persónur Tombstone söfnuðust eitt sinn saman.
Bird Cage-leikhúsið, upprunalegt leikhús villta vestursins, er ómissandi viðkomustaður sem veitir innsýn í þá skemmtun sem eitt sinn blómstraði hér. O.K. Corral eru sögufrægar götur, ekta bar (saloon).
Jerome: Endurfæddur draugabær
Jerome, sem stendur á hlíð Kleópötrufjalls, er fyrrverandi námubær sem hefur breyst í blómlegt listamannasamfélag.
Bærinn, sem eitt sinn var þekktur sem „syndugasti bær Vestursins“, blómstraði á dögum koparvinnslu seint á 19. öld og snemma á þeirri 20.
Á blómaskeiði sínu var Jerome auðugasta náma í heimi í eigu eins manns, en þegar námurnar lokuðu á sjötta áratugnum varð bærinn nánast að draugabæ.
Í dag er Jerome staður þar sem saga og list mætast. Jerome State Historic Park býður upp á innsýn í námusögu bæjarins og er til húsa í fyrrum höll sem eitt sinn var heimili námuframkvæmdastjórans.
Gestir geta einnig kannað Jerome Historical Society Mine Museum til að fræðast um uppgang og hnignun sem einkenndi bæinn.
Þröngar, bugðóttar götur Jerome eru nú þaktar listgalleríum, sérverslunum, vínsmökkunarstofum og veitingastöðum, sem gerir hann að sérstökum og heillandi áfangastað með litríka sögu.
Kingman: Klassískur áfangastaður á Route 66
Kingman, heimabær Bob Boze Bell, framkvæmdastjóra True West, er ein af klassísku borgunum meðfram hinni goðsagnakenndu Route 66. Bærinn er fullur af sögu villta vestursins og nostalgísku aðdráttarafli með fortíð sinni úr villta vestrinu og líflegri Route 66 menningu.
Mohave-safnið um sögu og listir er frábær staður til að byrja á, þar sem gestir geta fræðst um sögu frumbyggja svæðisins, námuvinnslu og járnbrautir. Sögusafn Mohave-sýslu er einnig ómissandi viðkomustaður.
Fyrir aðdáendur hins sögufræga þjóðvegar veitir Route 66 safnið ítarlega innsýn í arfleifð Þóðvegarins og hlutverk hans í þróun ameríska vestursins.
Sögulegt miðbæjarsvæði Kingman býður upp á frábært úrval af gömlum matsölustöðum, verslunun með fornmuni og mótelum sem láta manni líða eins og maður hafi stigið aftur í tímann.
Þótt Scottsdale sé þekkt fyrir lúxushótel sín og fínar verslanir býður gamli bæjarhlutinn í Scottsdale upp á innsýn í rætur bæjarins frá villta vestrinu.
Scottsdale var stofnað á níunda áratug 19. aldar og var upphaflega landbúnaðarsamfélag sem þróaðist síðar í mikilvægan bæ fyrir nautgripabændur.
Í dag er gamli bæjarhlutinn í Scottsdale lifandi blanda af sögulegum byggingum, listgalleríum og verslunum í vestrænum stíl.
Sögusafn Scottsdale veitir innsýn í fyrstu daga bæjarins, þar á meðal tengsl hans við frumbyggjamenningu Hohokam-fólksins, landbúnaðarfortíð hans og hlutverk sem samkomustaður fyrir nautgriparekstur. Hápunkturinn er safnið Western Spirit: Scottsdale’s Museum of the West, sem býður upp á sýningar um sögu ameríska vestursins, þar á meðal kúrekamenningu, muni frumbyggja og vestræna list.
Prescott: Villta vestrið lifir hér
Bronsstytta eftir Bill Nebeker stendur á Prescott Courthouse Plaza og heiðrar lögreglumenn Arizona.
Prescott er oft nefndur „Heimabær allra“ og er ómissandi viðkomustaður fyrir þá sem hafa áhuga á sögu villta vestursins í Arizona.
Prescott var stofnuð á sjöunda áratug 19. aldar, varð höfuðborg Arizona-svæðisins og gegndi lykilhlutverki á fyrstu árum ríkisins.
Sögufræga Whiskey Row-bærinn, sem eitt sinn hýsti 40 krár og spilavíti sem lögreglumenn og útlagar sóttu, þar á meðal Doc Holliday og Wyatt Earp, er nú þekkt fyrir lifandi tónlistarsenuna, listgallerí, sælgætisbúðir og að sjálfsögðu sínar frægu krár, þar á meðal hina goðsagnakenndu ,,Palace Restaurant & Saloon“.
Sharlot Hall-safnið býður upp á ítarlega skoðun á sögu svæðisins, með áherslu á menningu frumbyggja, fyrstu landnemana og stofnun Prescott.
Bærinn er einnig frægur fyrir að halda „Frontier Days“, elstu rodeókeppni heims. Fyrir áhugafólk um list villta vestursins sýnir Phippen-safnið suma af bestu kúreka- og vestrænni list í ríkinu. Söguleg hús Prescott, gamlar kirkjur og heillandi bæjartorg veita innsýn í líf í Arizona á 19. öld.
Wickenburg: Eyðimerkurbær með ríka arfleifð
Wickenburg er heillandi eyðimerkurbær með djúpar rætur í námu- og búskaparsögu. Upphaflega var Wickenburg námubær, stofnaður á sjöunda áratug 19. aldar, en varð síðar þekktur fyrir nautgriparækt og hestasölu.
Desert Caballeros Western Museum er lykilviðkomustaður fyrir alla sem hafa áhuga á sögu svæðisins og býður upp á sýningar um menningu frumbyggja, snemmbúið búskaparlíf og sögu bandaríska kúrekans.
Í Wickenburg er einnig að finna Vulture-námuna, gamla gullnámu sem var ein sú auðugasta í Arizona, og gestir geta farið í skoðunarferðir til að læra um uppgang og hrun námuvinnslu á svæðinu.
Sögulegt miðbæjarsvæði bæjarins er fullt af vestrænum sjarma, með verslunum og veitingastöðum sem endurspegla kúrekasögu þess.
Dvöl á Rancho de los Caballeros, Flying E gestaranchi eða The Kay El Bar, elsta gestaranchi Wickenburg, mun gera ferð þína til Wickenburg enn eftirminnilegri.
Williams: Hlið að Grand Canyon
Williams, sem liggur meðfram sögufrægu Route 66, er oft kallað „Hliðið að Grand Canyon“ vegna þess að það þjónar sem miðstöð fyrir ferðamenn á leið til einnar frægustu náttúruundurs heims. Andrúmsloft Villta vestursins í Williams endurspeglast í gömlum húsaframhliðum, matsölustöðum og mótelum. Hápunktur Williams er Grand Canyon-járnbrautin, sem býður upp á skemmtilega lestarferð til Grand Canyon og veitir ógleymanleg tækifæri til að upplifa óbyggðir Arizona. Bærinn er einnig með Williams-lestarstöðina, sögufræga járnbrautarstöð þar sem gestir geta fræðst um mikilvægi járnbrautarinnar fyrir sögu bæjarins. Williams býður upp á fullkomna blöndu af sjarma villta vestursins og náttúrufegurð, sem gerir hann að frábærum viðkomustað fyrir alla sem kanna sögu Arizona.
Heimild: True West. History of the American Frontier
Anna keisaraynja notaði vagninn við hátíðlegar skrúðgöngur!
Eik, birki, flauel, brons, járn, tréskurður, tempera, gyllingar á gifsi. Það tilheyrði Önnu Ionnovu keisaraynju. Árið 1797 var það flutt frá Sankti Pétursborg til vagnaskemmu Moskvu. Vopnabúrið eignaðist það frá vagnaskemmu Moskvu árið 1834.
Vagninn er tveggja sæta.
Yfirbyggingin mjókkar niður á við og neðri hluti afturhliðar er sveigður. Gluggarnir og efri hluti hurðanna með myndskreyttu efri hlutanum eru með rúðugleri.
Hurðirnar eru nálægt jörðu og fótstigið er inni í vagninum. Vagninn endurspeglar fagurfræðilegan smekk síns tíma – hann er byggður í hefðum vesturevrópskrar barokkhefðar.
Athyglin beinist að hinu afar ríkulega og lifandi skrauti.
Gylltur útskurður þekur alveg hina lítillega bognu kverklista, veggsamskeyti, gluggaumgjörð, dyrakarma og fram- og bakhlið undirvagnsins.
Skreyting á vinstri vegg yfirbyggingarinnar og bronslistaverk á fjöðruninni Coupé. Sankti Pétursborg, 1739.
Barokkskrúðskraut og skeljar blandast vel við höggmyndina, smáatriði í formi grímna og tveggja hausa arna með afar fíngerðum laufskurði sem minnir á útskornu mynstrin á mörgum rússneskum myndaarfleifðum frá 17. öld.
Þjóðleg einkenni birtast í óvenjulegri túlkun á sumum skrauthlutum barokksins.
Þrátt fyrir ákveðinn aga er útsurðurinn og skrautið létt og glæsilegt.
Hér sameinast lifandi ímyndunarafl listamannsins sem hannaði skreytingarnar og færni handverksmanna sem skáru þær út með næmu innsæi fyrir mótunarmöguleikum.
Skrautmynduðu rammarnir á bolnum innihalda spjöld skreytt með málverkum af leikandi kerúbum, hafmeyjum, grímum, skjaldarmerkjum og blómaskreytingum.
Vagninn var fluttur frá Sankti Pétursborg til Moskvuvagnaskemmunnar. Safnað af Vopnabúrinu frá Moskvuvagnaskemmunni árið 1834.
Skreytingarnar eru útfærðar í gulleitum og grænum litbrigðum og gegna mikilvægu hlutverki í heildarskreytingu vagnsins ásamt bronsmunstrunum.
Vagnasmiðirnir nýttu sér nokkur ný einkenni, þannig er efri hluti afturhliðarinnar, sem er bólstruð með terrakottalituðu flaueli, þakinn glæsilegum upphleyptum bronsmedalíum í formi skelja og skrúðblaða.
Plöturnar í fjöðrunum, handföngin og sylgjurnar eru einnig úr bronsi, sem og skrautmunir á þakinu, sem er skreytt með vösum og litlum nöglum með upphleyptum myndskreyttum höfðum.
Val á terrakottaflaueli fyrir innri bólstrun vagnsins og toppurinn sýnir mikla listræna smekkvísi.
Vagninn er búinn helstu tæknilegu eiginleikum þess tíma.
Hann er með fjöðrum og öxulás.
Sú viðtekna skoðun að vagn þessi sé verk Okhta-meistara 1 í þjónustu flotamálastofnunarinnar er ekki staðfest í skjalasöfnum.
Málverk og útskurður á vagnhurðinni
Í 18. aldar skrá hirðhesthúsakansellísins er að finna upplýsingar um að þetta ökutæki hafi verið smíðað í hesthúsagarði Sankti Pétursborgar árið 1739.
Það var notað við hátíðlegar skrúðgöngur Önnu keisaraynju.
Eina eintak sinnar tegundar frá víkingatímabilinu!
Skrifað af Nina Kristiansen fréttamanni. Útg. 18. mars 2004. – 04:30
Vagninn fannst í víkingagröf eftir 1.000 ár í leir og mold. Enginn veit til hvers það var notað eða hversu vel það virkaði. (Mynd: Kirsten Jensen Helgeland / Menningarsögusafn / Háskólinn í Ósló)
Síðan 1904 hefur allt verið skráð með bestu fáanlegu tækni!
Sænski fornleifafræðingurinn Gabriel Gustafson leiddi uppgröftinn á Oseberg-skipinu.
Hann hélt dagbók um skipið og hlutina.
Þar hefur hann áhyggjur af þeirri ábyrgð sem hann hefur tekið á sig og af því að rífast við landeigandann.
Gústafson og aðstoðarmaður hans skráðu og teiknuðu það sem þeir fundu: tréstykki, prik, bein, reipi og málm.
Allt var hulið drullu. Mest af því var í þúsund stykkjum. Viðurinn var mjúkur og brothættur.
Mikilvægt var að skrá hlutina nákvæmlega hvar þeir fundust. Fornleifafræðingarnir voru ekki vissir um að allt myndi lifa af ferðina til höfuðborgar Noregs, Ósló.
Þeir skráðu hvaða hlutar þeir töldu tilheyra hvaða hlutum, stærðir, skreytingar og viðartegund. Þeir gerðu líka skissur.
4. september 1904 fundu þeir hjól, stokka og hluta sem þeir gerðu sér ljóst að tilheyrðu vagni.
Einhver teiknaði með hraða skissu af undirvagninum. Þetta gæti verið fyrsta skjalið um Oseberg-vagninn.
Frá 2. september 1904 uppgröftur. Gustafson teiknaði einnig mun nákvæmari skissur af vagninum. (Mynd: Menningarsögusafn / Háskólinn í Ósló)
Hvað er Osberg-fundurinn?
Oseberg-fundurinn er ef til vill stórkostlegasta víkingaskipsuppgötvunin sem nokkurn tíma verður grafin upp, sagði Hanne Lovise Aannestad fornleifafræðingur í þessari grein. Það var grafið upp árið 1904 fyrir utan Tønsberg
fundurinn voru flutt til höfuðborgar Noregs, Osló.
Í víkingagröfinni voru beinagrindur af tveimur konum, rúm, verðmæti og vefnaðarvara. ÞessiBúddafata fannst í frábæru ástandi.
Upplýsingar um grunnmynd fyrir stefni Osebergskipsins, þar sem vagninn fannst. (Myndskreyting úr Oseberg-fundnum, bindi 1 / Menningarsögusafnið / Háskólinn í Ósló)
Sá eini sinnar tegundar
Oseberg-vagninn er eini vagninn frá víkingaöld sem fundist hefur í Noregi.
Hann var ekki nýr þegar hann var settur í gröfina árið 834 en var gerður fyrir árið 800.
Vagninn er úr beyk og eik og er um tveir metrar á lengd og einn metri á breidd.
Vagninn, sem situr lauslega á undirvagninum, er skreyttur með hausum manna og fólki sem berst við snáka og furðudýr.
Teikningar úr uppgreftrinum voru endurunnar og birtar í tveimur stórum bindum um Oseberg-fundinn.
Tveir listamenn voru einnig fengnir til uppgraftarins þar sem enn voru leifar af málningu á sumum hlutunum.
Þeir bjuggu til teikningar og vatnslitamyndir af skreyttum rúmstokkum, kerum og fígúrum.
Þetta reyndist skynsamleg ákvörðun. Reynt var að bjarga gömlu málningunni en hún lifði ekki við að varðveita viðinn.
„En það var dýrt að ráða listamenn,“
segir Bjarte Aarseth, yfirverkfræðingur við Menningarsögusafnið við háskólann í Ósló.
Það var jafn dýrt að taka myndir árið 1904.
Allur Oseberg-vagninn hefur nú verið skannaður en skránum hefur verið lýst og afritað á margan annan hátt frá 1904 til dagsins í dag. Hér eru nokkrar þeirra:
Yfirbygging vagnsins hvílir á bekkur sem enda í höfði karlmanna. Fornleifafræðingarnir telja að þeir séu skrautlegir, eða kunni að hafa varið gegn illum öflum. (Mynd: Kirsten Jensen Helgeland / Menningarsögusafn / Háskólinn í Ósló)
Á rúmstaurunum voru málaðar skreytingar þegar þær fundust, hér eftirmyndaðar af listamanninum á staðnum. (Vatnslitamynd eftir Ola Geelmuyden / Menningarsögusafnið / Háskólinn í Ósló)
Gerði það beinna og flottara
Þegar búið var að grafa upp öll stykki skipsins, vagna, sleða, ker, rúm, fötur og allt annað, enduðu þeir að lokum í söfnun norskra forngripa í Ósló.
Þá var hafist handa við að leysa þá stóru þraut að koma réttum hlutum á réttan stað.
Og gamli viðurinn var endurnýjaður. Það tók nokkur ár en á endanum var vagninum púslað saman aftur.
Teiknari á safninu bjó til teikningu sem sýnir hlutana bæði í sitthvoru lagi og þegar þeir eru settir saman.
„Þessi teikning táknar hugsjónamynd. Búið er að leiðrétta villur og galla á vagninum,“ segir Aarseth.
Sem dæmi má nefna að hluti af grindinni er eldri en restin af vagninum.
Það passaði ekki alveg inn á meðan hitt passaði fullkomlega. Á teikningunni eru bolirnir nákvæmlega eins.
„Kvarðinn sem notaður er er líka mjög grófur,“ segir hann.
Þetta hefur verið vandamál fyrir fólk sem hefur reynt að endurskapa vagninn.
„Margir hafa búið til afrit af vagninum, þar á
meðal fólk í Wisconsin, Minnesota og Washington.
Þeir hafa notað vagninn í skrúðgöngur en líta oft undarlega út,“ segir Aarseth.
„Margir hafa búið til afrit af vagninum, þar á meðal fólk í Wisconsin, Minnesota og Washington. Þeir hafa notað vagninn í skrúðgöngur en líta oft undarlega út,“ segir Aarseth.
Að lokum var vagninn skjalfestur í gegnum svart-hvítar ljósmyndir.
Myndirnar sýna smáatriði og hvernig vagninn er settur saman.
Hins vegar kemur ríkur ljómi viðarins ekki í gegn, né öll smáatriðin.
Maðurinn í miðjunni er tilbúinn að slá manninn á hestbak en er stöðvaður af konunni til vinstri. Brjóstið á manninum er með skrauti sem ekki hefur fundist áður. (Mynd: Kirsten Jensen Helgeland / Menningarsögusafn / Háskólinn í Ósló)
Búið til afrit
Til að draga fram tákn, mynstur og fígúrur notaði safnið einnig aðra aðferð:
„Þeir tóku litla pappírsbúta, eins og gamaldags kalkpappír, sem þeir vættu og settu yfir ýmsa hluti. Þeir fjarlægðu þá pappírinn og teiknuðu mynstrið sem var eftir.
Vandamálið var að pappírinn festist við viðinn,“ segir Aarseth.
Strax árið 1906 voru tréskurðarmenn fengnir til að gera afrit af hlutunum í gröfinni.
Þær voru eins konar öryggisráðstöfun ef ske kynni að frumritunum yrðu eytt.
Bjarte Aarseth var ráðinn lærlingur á tréskurðarverkstæðið árið 1983.
Hann var meðal annars í þrjú ár við útskera eintak af Oseberg-vagninum.
„Þeir eru afrit,“ segir hann. Og nú hafa ljósmyndir sífellt betri upplausn. Fyrir neðan er hornið á vagninum.
Þetta er hluti af mynd í hárri upplausn. Hægt er að sjá og stækka myndina sjálfa hér.
Eins brothætt og hrökkbrauð
Að lokum kom í ljós að aðferðirnar sem notaðar voru til að varðveita viðinn 80 árum áður höfðu alvarlegar aukaverkanir.
Skipið og hlutirnir höfðu legið í blautum bláleir í 1.000 ár. Þegar blautur viðurinn leit dagsins ljós árið 1904 varð Gabriel Gustafson að koma í veg fyrir að hann þornaði.
Hann geymdi hlutina í vatni á meðan hann ráðfærði sig við önnur söfn og gerði tilraunir sjálfur.
Gústafsson kaus að baða viðinn í efnasambandi sem kallast alum.
Það var kannski besti kosturinn árið 1904, en það varð til þess að gömlu hlutirnir voru látnir draga í sig fituniðurbrjótandi sýru1. Innan fárra áratuga varð viðurinn stökkur eins og hrökkbrauð.
2013 byrjaði Bjarne Aarseth að mæla hlutina með þrívíddarskanna, sértækri myndavél og tölvu.
Á þeim tíma varð enn mikilvægara að skrásetja hvern einasta sentímetra af greftrunarfundinum mikla, ef til þess kæmi að þeir myndu molna í burtu og glatast að eilífu.
Þessi tegund af skönnun gengur ekki hratt. Litlir límmiðar, stikur og krossar eru settir utan um eða á hlutinn til að gefa nákvæmar mælingar. Myndavélin tekur myndir með upplausn niður í hundraðasta úr millimetra.
„Ef þú ýmyndar þér fermetra af millimetrum, þá mun það fá 1.900 punkta. Oft jafnvel meira,“ segir hann.
Nákvæmar mælingar
Vísindamenn hafa nú fengið nákvæmar mælingar sem gera þeim kleift að fylgjast með breytingum á viðnum.
Myndavélin og skanninn skemma ekki viðkvæma hluti.
„Nákvæmar mælingar eru líka mjög mikilvægar fyrir þá sem búa til nýju sýningarnar,“ segir Aarseth.
Hann hefur lokið við að skanna Oseberg-vagninn. Hægt er að stækka allar upplýsingar svo áhorfendur geti skoðað minnstu smáatriði.
Myndbandið hér að neðan sýnir undirvagn vagnsins sem er settur saman stykki fyrir stykki – alveg eins og upprunalega.
Kveikt og slökkt er á litunum til að sýna ferlið.
Myndband eftir Bjarte Aarseth, Menningarsögusafnið, Oslóarháskóla
Aarseth er mjög hrifinn af tækni Víkinga. „Hver hluti hjólsins er gerður úr hentugustu viðartegundinni.
Beykið í félögunum2 var bleytt í vatni áður en eikarpílárum, sem voru þurrir, var bætt við. Þetta minnkar brúnina í kringum píláranna.
Félagarnir, pílárarnir og nafið eru læst saman sem
eitt stykki, sem er ótrúlega sterkt,“ segir Aarseth.
Þeir völdu besta viðinn og meðhöndluðu hann þannig að hlutarnir passuðu óaðfinnanlega saman án þess að þurfa hnoð eða nagla.
„Þetta er hátækni. Það er greinilegt að þeir kunnu þetta handverk,“ segir Aarseth.
Skraut eða til nota?
Fornleifafræðingar komust fljótt að því að vagninn var eingöngu til skrauts.
Í þriggja binda bókinni um Oseberg-fundinn segir að vagninn henti ekki til að ferðast langar leiðir. Enn fremur voru engir vegir á þeim tíma.
Það var annaðhvort helgivagn til að bera guðamyndir eða vagn sem drottningin notaði til að sýna sig fyrir fólki á trúarhátíðum, samkvæmt bókinni.
Ein af þeim rökum sem notuð eru til að styðja þá hugmynd að vagninn hafi ekki verið til daglegra nota er að hann geti ekki beygt.
En Aarseth er ekki sammála.
Hann hefur sett hlutina saman stafrænt og telur að hann hafi örugglega verið bæði ökufær og gæti beygt.
Hann er ekki sá eini. Svipaður vagn fannst í sænskri gröf og telja fornleifafræðingar að hann hafi verið í notkun þar.
Auðvelt var að færa vagninn um borð í bát.
Í bókinni På hjul i Norge (Á hjólum í Noregi) frá 1971 er Oseberg-vagninn talinn elsti farartæki Noregs. Höfundarnir, einn þeirra er byggingarverkfræðingur og forstöðumaður Vísinda- og tæknisafns Noregs, töldu að vagninn gæti farið margar leiðir í Noregi.
Bjarte Aarseth var snemma að tileinka sér aðferð þrívíddarskönnunar með skipulögðu ljósi og er nú leitað til hennar þegar aðrir í menningarsögugeiranum eru að fara að vinna með brothætta hluti og erfiða fleti. (Mynd: Nina Kristiansen)
Óþekkt tákn
Skannaði Oseberg-vagninn gerir okkur kleift að ákvarða hver hefur rétt fyrir sér.
Við getum endurbyggt með því að nota nákvæmar mælingar eða einfaldlega þrívíddarprentað litla eftirmynd.
„Fólk getur prentað út hlutana og sett þá saman í heilan vagn,“ segir Aarseth.
Skannanir í mjög mikilli upplausn sýna einnig ný smáatriði í skreytingunum.
Nýlega fann Aarseth skraut á bringu útskorins manns á vagnyfirbyggingunni.
„Ég hringdi í húsvörð og spurði hvort hann hefði séð að maðurinn væri með tákn á brjósti sér.
En hann hafði aldrei tekið eftir því áður,“ segir hann.
Þrívíddarskönnun býður upp á ný tækifæri fyrir vísindamenn og almenning.
Nýja víkingaaldarsafnið verður opnað eftir tvö ár; það er nú lokað vegna endurbóta.
Fyrir þá sem búa of langt í burtu eða vilja kafa ofan í öll smáatriði hefur skönnun gert skipið og hlutina aðgengilegri.
Aarseth sjálfur hefur búið til andlitsgrímu.
Hann þrívíddarprentaði eitt af mörgum andlitum úr Oseberg-fundnum og skar út stóra útgáfu úr tré.
Bjarne Aarseth notaði neðsta andlitið á viðarbútnum til vinstri til að skera út andlitsstærð grímu. (Mynd: Nina Kristiansen)
Þýðendur: Friðrik Kjartansson og erlendur.is (Miðeind)
Yfirlestur: malfridur.is (Miðeind)
litlaust beiskt efnasamband sem er vökvað tvöfalt súlfat úr áli og kalíum, notað í lausn til lækninga og í litun og sútun. Niðurbrot fitusýra er ferlið þar sem fitusýrur eru brotnar niður í umbrotsefni þeirra og mynda á endanum asetýl-CoA, inngangssameindina fyrir sítrónusýruhringinn, aðalorkugjafa lifandi lífvera, þar á meðal baktería og dýra. Þegar það er notað sem bræðsluefni (bindiefni) í litun, festir það litarefni við bómull og önnur efni, sem gerir litarefnið óleysanlegt. Alum er einnig notað í súrsun, í lyftiduft, í slökkvitæki og sem astringent efni í læknisfræði ↩︎
Ysta hring hjólsins (hjólbarðanum) er skipt niður í nokkra hluta sem heita hver fyrir sig: „Félagi.“. ↩︎
Innsýn í líf rómanfólksins í London snemma á 20. öld Ímyndaðu þér líflegar götur London í upphafi 1900, fullar af hestvögnum, iðandi mörkuðum og gangandi vegfarendum að flýta sér í dagleg viðskipti sín.
Innan um þetta kraftmikla borgarlandslag hefði rómanfólkið staðið upp úr sem litrík, grípandi sjón þegar þau fóru um í hefðbundnu hestvagni sínu. Þessar fjölskyldur, með sínar rótgrónu menningarhefðir og einstaka lífshætti, færðu keim af sveitinni og gamaldags sjarma inn í nútímavæðandi hjarta Englands.
Heimili á ferðalagi: Hinn fallegi Vardo-vagnhýsi Roman-fjölskyldunnar, þekktur sem vardo eða romanvagn, var miklu meira en bara farartæki.
Skreytt með skærum litum og ítarlegum mynstrum, það var flutningsheimili og listaverk. Hver vardo var unnin af ástúð, oft máluð með skærrauðum, grænum og gulum litum og skreyttur flóknum útskurði og táknum. Þetta var ekki bara skraut – hver hönnun bar merkingu og tengdi fjölskylduna við arfleifð sína. Að sjá romönsk vagnhýsi var til að fá innsýn í menningu þeirra og handverk, stolt sýnd á ferð.
Sérstakur klæðaburður og gamaldags hefðir Roman-fjölskyldan hafði verið klædd í hefðbundnar flíkur sem settu enn meiri lit á útlitið. Björt pils, sjöl og klútar, ásamt handgerðum skartgripum, endurspegluðu ríkar hefðir þeirra og persónulegan stíl.
Þessi föt voru ekki bara falleg heldur hagnýt, hentug fyrir lífið á veginum og úr endingargóðum efnum sem þola slit daglegra ferðalaga. Í London snemma á 20. öld, þar sem tískan hallaðist að dökkum, þögguðum litum og einfaldari stílum, hafði klæðnaður romanskrar fjölskyldunnar fangað athygli margra vegfarenda.
Lundúnabúar gætu aftur á móti hafa fundið fyrir blöndu af forvitni og hrifningu þegar þeir horfðu á þessa fjölskyldu ganga um daglega – elda, deila sögum og sinna hestunum sínum – jafnvel innan um líflegar, troðfullar götur borgarinnar.
Annar lífsstíll í hjarta London. Á tímum þegar samfélagið var að verða sífellt uppbyggt og þéttbýliskennt, stóð rómanskur lífsstíll sem vitnisburður um annars konar frelsi.
Margar Roman-fjölskyldur tóku að sér lífið á veginum og ferðuðust á milli bæja og borga.
Á meðan sumir Lundúnabúar glímdu við langan vinnutíma í verksmiðjum eða skrifstofum, fylgdi roman-fólkið takti sem endurspeglaði náttúruna og breyttar árstíðir.
Þrátt fyrir erfiðleikana við að búa í borg sem stundum gat verið mótdrægin, héldu rómanskar fjölskyldur fast við sjálfsmynd sína.
Romanfólkið hélt áfram að iðka siði sína, segja sögur sínar og miðla gildum sínum.
London var suðupottur menningarheima, en fáir hópar varðveittu arfleifð sína eins greinilega og samfélag romanfólksins.
Jafnvel á stórum og síbreytilegum stað eins og London, fundu þeir leiðir til að halda sambandi við rætur sínar.
Borgin mætir hefð Ferð roman-fjölskyldnanna um London snemma á 20. öld var einstök blanda af menningu – skurðpunktur fornra hefða og nútíma borgarlífs.
Fyrir börnin sem horfðu á þau líða hjá eða fullorðna fólkið sem staldraði við í amstri dags til að horfa á litríku vagnhýsin buðu romanfólkið upp á augnabliksflótta, innsýn inn í heim sem var bæði öðruvísi og djúpt tengdur takti manneskjulegrar upplifunar.
Nærvera þeirra bætti snertingu af fjölbreytileika og dýpt við félagslegt landslag Lundúna og minnti borgina á að það eru margar leiðir til að lifa og að sérhver menning hefur sína eigin fegurð og visku.
Í heimi þar sem ágreiningur getur oft virst eins og gjá, sýndu Romanfólkið að fjölbreytileiki auðgar skilning okkar á hvert öðru og hjálpar til við að draga upp fyllri mynd af sögunni.
Þetta augnablik, fangað í tíma, talar um varanlegt mikilvægi þess að tileinka sér einstaka arfleifð okkar og læra hvert af öðru
Elstu og útbreiddustu rússnesku farartækin voru sleðar. Allt fram undir lok 17. aldar var algengt að nota sleða í bæjum jafnvel á sumrin.
Í þá daga töldu Rússar að ferðast á sleða væri viskulegra en á hjólum.
Skemmti-vetrarvagnsleðinn í smíðaverkstæði hesthússins Prikaz í Kreml í Moskvu, frá 1689-1692; leður – Moskva, 17. öld; taffeta – Austurland, 17. öld. Eik, leður, taft, tin, kopar, gljásteinn, járn, flauel; gylling, stimplun, smíði, vefnaður.
Notkun sleða á sumrin voru forréttindi meðlima royalfjölskyldunnar, æðstu kirkjunnar og aðalsmanna í sínu nánasta fylgdarliði.
Vagnsleði þessarar greinar tilheyrði börnum keisarans Ivan Alexeevich. Keypt af Armory Chamber árið 1834 (?) frá Moscow-vagnageymslunni.
Hesthúsaskjöl Prikaz benda á mikla fjölbreytni sleða af rússneskri og erlendri gerð í Kreml Vagnageymslunni á 16. og 17. öld.
Nærmynd af leðuráklæðinu utan á skemmti-vetrarsleðavagninum. Á smíðaverkstæði Stables Prikaz í Kreml í Moskvu, 1689-1692.
Þar voru sérstakir sleðar til gönguferða, hvíldar, herferða, skemmtana og jarðarfara.
Í formi þeirra minntu sleðar á rússneska miðaldabáta með bogadregnum útlínum að framan og aftan.
Sleðavagninn (skemmtarinn) var notaður á veturna í meiri vegalengdir. Þetta var eins og lítið herbergi með pínulitlum gluggum og frekar breiðum hurðum hlutfallslega.
Frumgerð þess var yfirbyggð farartæki (povozka) snemma á miðöldum.
Gljágluggi á framhlið sleðavagnsins. Á smíðastofu Stables Prikaz í Kreml í Moskvu, 1689-1692.
Keisarinn og fjölskylda hans ferðuðust í „heitum“ povozka1, bólstruðum að innan með sable2.
Fylkingin samanstóð af langri lest. „Kross“ povozka innihélt tákn; „sængurföt“ povozka koffortin með rúmfötum keisarans, og „birgðir“ povozka innihélt föt og nærföt keisarans.
Vetrarskemmtarasleðinn var smíðaður af handverksmönnunum í Kreml-smíðaverkstæðinu í Moskvu á árunum 1689-1692. Það er ekkert annað safn í heiminum með vagna eins og þennan í safni sínu.
Sleðinn var kallaður „skemmtarinn“ vegna þess að hann var notaður í leiki og skemmtanir Ekaterinu, ungrar dóttur keisarans Ivan Alexeyevich, bróður og meðstjórnanda Péturs I.
„Skemmtarinn“ sleðavagninn á F.G. Vatnslitamynd Solntsev Fyrsti fjórðungur 19. aldar.
Lokuð tveggja sæta yfirbygging sleðavagnsins er sett á rauðmálaða sleðameiða.
Yfirbyggingin heldur enn sínu hefðbundna miðaldaformi.
Hann hefur formfasta, nákvæma skuggamynd og ferhyrndar útlínur, en það eru líka barokkeinkenni í innréttingunum.
Þrátt fyrir skemmtilega notkunarmöguleika og smæð vagnsins gefur hann hugmynd um hvernig hátíðarvetrarbúningur 17. aldar leit út.
Hliðar og framhlið á lokaðri yfirbyggingunni eru með gljágluggum með þunnum tin-ræmum, gullhúðuðum koparstjörnum og tvíhöfða erni; áklæðið innan í sleðanum er úr austrænu skarlat taffeta3 frá 17. öld og hliðar yfirbyggingarinnar eru bólstraðar með upphleyptu rauðu leðri með koparnöglum.
Upphleypt lágmyndamynstur er í gluggarúðunum (Gljásteinsskífunum) af laufmyndum, myndum af tignarlegum cerubum4, framandi dýrum og fuglum er góð andstæða rauðum bakgrunni.
Þak vagnsins er klætt svörtu leðri.
Þar til nýlega var talið að leðrið sem notað var á sleðavagninn hefði komið frá Spáni á 17. öld.
Hins vegar sýndu síðari rannsóknir að leðrið í áklæðinu var framleitt af Moskvu Kreml-meisturum.
Meistaraverk í vagnasmíði, tók þátt í krýningargöngu Katrínar II árið 1762 og síðar í mörgum ríkisathöfnum við rússneska keisaradóminn.
Elsti vagninn í safninu okkar, barokkvagn Katrínar II keisaraynju frá miðri átjándu öld, snýr aftur á sýningu okkar á keisaradómsvögnum eftir þriggja ára gagngera endurnýjunar í nokkrum þrepum.
Hinn glæsilegi 6 х 2,4 х 2,6 m vagn er uppgerður til upprunalegs glæsileika þökk sé sérfræðiþekkingu Phenomenon-endurreisnar- og rannsóknarsamtakanna og fjárhagsaðstoð frá rússneska menningarmálaráðuneytinu.
Svo umfangsmikil endurgerð er gerð á þessum vagni í fyrsta skipti í meira en hundrað ár.
Fjögurra sæta vagnsframleiðandinn Johann Konrad Bukendahl er úr viði, málmi, bronsi, gleri, leðri, flaueli, silki og ull, með tækni eins og útskurði, steypu, smíði, upphleyptu og gyllingu.
Nýlegt kerfi úr stálfjöðrum, búið til af Bukendahl, veitti þessum stórkostlega stóra vagni af Berlínargerð mjög mjúka fjöðrun, sem gerir hreyfingu hans „jafn mjúka og rólega og kláfflugur“.
Vagninn var geymdur í Court Stable Office-byggingunni í Sankti Pétursborg síðan 1860 og var falinn í State Hermitage í seinni heimsstyrjöldinni.
Safnið var fyrst sýnt í Cameron Gallery of Tsarskoe Selo árið 1971 og hefur síðan verið hluti af Duty Stable-sýningunni síðan 1990.
Tsarskoe Selo-safnið af vögnum státar af átta farartækjum frá tíma Katrínar, þar á meðal tíu sæta sleða, tíu sæta phaeton og barnavagni
Hér hafa keisaralegir fætur stigið á flauelið gegnum aldirnar!
Hér gefur að líta tannhjólin sem gegna hlutverki strekkingar á fjöðruninni þegar þörf er á.
Þægindi farþega voru einnig auðveld með mjúkum bólstruðum sætum, með góðu og stuðningsríku baki og armhvílum, fjaðurpúðum, gormgardínum og armpúðum.
Hægra megin neðan við miðju má sjá hluta fjöðrunarinnar sem þótti nýstárleg 1762.
Á áttunda áratug tuttugustu aldar afhjúpuðu fornleifafræðingar merkilegan steinaldartréveg nálægt Nieuw-Dordrecht í Hollandi. Þessi forni vegur, sem er tilkomumikill 4.573 ára, teygir sig í að minnsta kosti 800 metra. Með því að lesa með ákveðinni vísindalegri aðferð í tréð, hafa sérfræðingar tímasett smíði hennar til 2.549 f.Kr.
Þessi uppgötvun dregur ekki aðeins fram háþróaða verkfræðikunnáttu síðari hluta steinaldar, þegar slípuð steinvopn og áhöld voru ríkjandi, heldur býður einnig upp á ómetanlega innsýn í samgöngur þeirra og viðskiptahætti. Varðveisla vegarins í mýrkenndum jarðveginum hefur veitt sjaldgæfa innsýn í fágaða innviði forsögulegrar Evrópu.
