Tag: blár

Á hestvögnum í Bretlandi var munur á smáatriðum þótt öllum vögnum svipaði saman

Vagnanna (Waggons) frá Kent má kannski setja í flokka í einfalda, en einfalt hefur sinn eigin sjarma. Þeir voru vel hannaðir með tilliti til notkunargildis og burðarstyrks ásamt endingu í þeim þungu og erfiðu verkefnum sem þeim var ætlað að leysa af hendi.

Yfir allt Bretland var smá mismunur í smáatriðum en gróflega séð var samt föst hefð fyrir hönnuninni. Vagnarnir voru byggðir í mörgum stærðum til að bera frá 30 cwt á 2 tommu hjólum til allt að 5 tonnum á 4 1/2 tommu hjólum og þeir stærstu var ætlað að vera dregnir af 4 hestum fullhlaðnir korni. Þrátt fyrir að vagnasmiðirnir gerðu ráð fyrir tveimur dráttarsköftum var yfirleitt bara eitt notað tengt við fremri-undirvagninn með pinna (splitti).

Hin miðlungsdjúpa yfirbygging/skúffa/miðlungsdjúpi pallur nýttist illa vegna þverbitanna þriggja sem voru lagðir (tappaðir) í hliðarnar. Út frá almennri venju hækkaði efri hluti skjól borðanna fram og aftur í svo að segja beinni línu; í flestum vögnum er þetta mjúkur bogi. Efri mörk skjól borðanna var ákvörðuð af uppistöðum þeirra og járnramma sem var í laginu eins og N og veitti aukin stuðning sem var nauðsynlegur. Undantekningalaust voru allir vagnar með eina uppistöðu úr viði í hverju bili á milli járnramma og járnstyrkingar. Viðaruppistaða fyrir miðju var aldrei hluti af stöðlum/hefðum nema í blönduðum (hybrid) vögnum en spjald borðin (panel) voru látin halda sér í sömu stöðu að framan. Skjólborðin voru með 10 – 12 viðaruppistöðum, flötum á hvorri hlið og 3 – 4 að framan. Engin vagn frá Kent var með lokuðum palli/skúffu að aftan en þó var þverbiti þar aftaná festur með pinnum/dílum úr tré á skjólborðsendunum. Undir aftasta bitanum var komið fyrir kaðalrúllu svo hægt væri að kasta kaðli yfir og herða vel að með aðstoð hennar. Allir vagnar voru byggðir með skjólborð sem viðarborðin voru klædd með. Á fulllestuðum vagni var hlassið skorðað með lóðréttum póstum sem komið var fyrir í járnrömmum í hornunum. Til þægindaauka var vagnkassi venjulega settur á fram-borðið en stundum nálægt, rétt fyrir miðju samkvæmt stöðlum.

Allir vagnar höfðu 12 pílára í framhjólum og 14 í afturhjólum. Á meðan meirihluti vagnanna var með 4 tommu hjólabreidd, voru næstum jafn margir með 3½ tommu hjól. Höfundur þessarar bókar hefur engar heimildir um 90 vagna sem skráðir voru hvort væru með breiðari eða mjórri gerð hjóla. Flestir þeirra voru með öxla sem smurðir voru með dýrafitu, en Pope, of Chiddingstone, smíðaði vagna sem smurðir voru með olíu en ekki dýrafitu. Þeir öxulendar voru stimplaðir með nafni hans. Fáir, mjög gamlir vagna voru skrásettir með viðaröxum. Sem dæmi um blendinga má nefna að W. J. Tedham, frá Bodiam í Sussex smíðaði vagna sína í samræmi við hönnuina frá Kent, án hefðbundna staðla.

Þar fyrir utan voru vagnarnir frá Kent og Sussex venjulega málaðir með lit sem einhver staðar var á milli þess að vera rjómalitaður og gulur eða brúnn, eða út í rauðan, en í raun var liturinn í 25% skráninga sá sami blái og á Sussex vögnunum. Allir vagnar voru með rústrauða undir vagna eða örlítið ljósari lit. Öll samskeyti í málningu skorti, bæði á yfirbyggingu og undirvögnum. Varla var þekkt að á efsta borði væri að finna vörumerkið Heathfield í Ashford gerðu á því undantekningu þegar þeir smíðuðu vagn fyrir J.
Henley á Pattenden býlinu í Goudhurst. Á plötunni stendur 1 eintak (plate 1). Vagnarnir frá Kent báru aldrei nafn eiganda sinna á svörtu plötunni eins og í flestum öðrum löndum, en allar upplýsingar voru að finna á Sans-Serif leturfæti í samfelldri línu á miðjubita eða jafnvel efst á skjól borði.

Þýðandi og skrásetning Friðrik Kjartansson

Próförk Þórhildur Daðadóttir