Vel smíðaður og snyrtilegur vagn með handmáluðum röndum og mjög gömlum lömpum!
Stanhope-Pæton. Rauðbrúnn með svörtum rákum sem eru handmálaðar.
Bólstruð með rauðbrúnu (maroon) efni, fornir lampar.
Framleiðandi og ár smíðaður óþekktur.
Vagninn er í góðu ástandi, er staðsettur í Centreville, Maryland, USA. 3.000 dollarar þegar þetta er skrifað. Takið eftir hversu snyrtilegur hann er og litlu gluggarnir á hlið og aftan á blæjunni/húddinu setja punktinn yfir i-ð
Heimild: Faith Ron í hópnum; Maryland, NJ,VA, WVA, PA, Del. Horse Swap. Facebook
Einn af fjórum sleðum sem fundust í hinu íburðarmikla skipi sem notað var við greftrun í Oseberg í Noregi, þar sem tvær konur voru grafnar árið 834 e.Kr. í afar ríkulegu umhverfi með fjölda grafhaugsmuna eins og þennan sleða, vandlega útskorna viðarvagn og ýmsa vefnaðarvöru, þar á meðal fínt silki sem hefði verið innflutt.
Myndin fengin að láni frá: www.vikingtidsmuseet.no
Þessi greftrun er flokkuð sem konungleg eða að minnsta kosti sem víkingaaldargreftrun hástéttarfólks; að minnsta kosti önnur kvennanna hlýtur að hafa verið mjög háttsettur einstaklingur.
Nákvæmt samband kvennanna tveggja er óþekkt. Skipið sjálft og þessi sleði eru til sýnis á víkingaskipasafninu í Ósló, Noregi.
Ríkisstjórn Noregs úthlutar níu milljónum norskra króna til að bjarga víkingasleðunum
Til að bjarga einstöku viðarsleðunum frá Oseberg verður að varðveita þá með aðferð sem er ekki enn til.
Í endurskoðuðum fjárlögum hefur ríkisstjórnin úthlutað níu milljónum norskra króna til rannsóknarverkefnis sem miðar að því að finna varðveisluaðferð til að bjarga þremur stórkostlegu sleðunum úr Oseberg-fundinum.
Ekki er hægt að vanmeta menningarsögulegt gildi sleðanna. Þeir eru einu varðveittu sleðarnir í heiminum frá víkingaöld og á þeim eru útskurðir sem bera vitni um einstakt handverk og segja okkur mikið um flókinn heim víkinganna.
Við uppgröft Osebergsskipsins árið 1904 fundust sleðarnir mölbrotnaðir og hver þeirra hefur verið settur saman úr allt að 1000 brotum. Álúnsölt voru notuð til að varðveita þá.
Hins vegar kom í ljós með tímanum að þessi aðferð við varðveislu reyndist skaðleg og hefur gert sleðana mjög viðkvæma í dag.
Að auki hafa járnteinar sem halda stykkjunum saman tærst. Þetta hefur leitt til þess að sleðarnir eru aðallega haldnir saman af álúnskánum og ytra lagi af lakki og lími.
Viðurinn er að molna og það er brýnt að finna aðferð til að bjarga þeim.
Markmið fjármögnunarinnar er að finna nýja varðveisluaðferð.
Hæsti forgangur
„Að tryggja menningarverðmæti frá víkingaöld er okkar helsta forgangsverkefni.
Við erum nú að byggja frábært Víkingasafn til að vernda einstaka safneign okkar.
Sem hluti af þessu verðum við að tryggja gripina frá Oseberg.“
Þegar ein mikilvægasta fornleifafundurinn í Noregi er í bráðri hættu á að molna niður, verðum við að bregðast skjótt við.
„Það er einmitt það sem við erum að gera núna,“ sagði Oddmund Hoel (Sp), ráðherra rannsókna og æðri menntunar, í fréttatilkynningu frá norsku ríkisstjórninni.
Susan Braovac, forvörður og rannsóknarstjóri Saving Oseberg verkefnisins. Ljósmynd: Mårten Teigen, Menningarsögusafn Háskólans í Osló.
Minni hlutir úr Oseberg-fundinum eru í endurvarðveisluferli, byggðum á niðurstöðum úr tveimur fyrri rannsóknarfösum, en þessar aðferðir er ekki hægt að nota á stóru og flóknu sleðana.
Í komandi þriðja áfanga mun alþjóðlegt rannsóknanet vinna saman að því að finna lausnir til að varðveita víkingasleðana.
„Þessifjármögnun mun gera okkur kleift að halda áfram að einbeita okkur að varðveislu þessara frábæru og einstöku funda.
Þetta eru stórkostlegar fréttir,“ sagði Susan Braovac, forvörður við Menningarsögusafnið og rannsóknarstjóri verkefnisins „Saving Oseberg“.
Rannsóknarverkefnið er áætlað yfir 6 ár með heildarkostnað upp á 53 milljónir norskra króna.
Eina eintak sinnar tegundar frá víkingatímabilinu!
Skrifað af Nina Kristiansen fréttamanni. Útg. 18. mars 2004. – 04:30
Vagninn fannst í víkingagröf eftir 1.000 ár í leir og mold. Enginn veit til hvers það var notað eða hversu vel það virkaði. (Mynd: Kirsten Jensen Helgeland / Menningarsögusafn / Háskólinn í Ósló)
Síðan 1904 hefur allt verið skráð með bestu fáanlegu tækni!
Sænski fornleifafræðingurinn Gabriel Gustafson leiddi uppgröftinn á Oseberg-skipinu.
Hann hélt dagbók um skipið og hlutina.
Þar hefur hann áhyggjur af þeirri ábyrgð sem hann hefur tekið á sig og af því að rífast við landeigandann.
Gústafson og aðstoðarmaður hans skráðu og teiknuðu það sem þeir fundu: tréstykki, prik, bein, reipi og málm.
Allt var hulið drullu. Mest af því var í þúsund stykkjum. Viðurinn var mjúkur og brothættur.
Mikilvægt var að skrá hlutina nákvæmlega hvar þeir fundust. Fornleifafræðingarnir voru ekki vissir um að allt myndi lifa af ferðina til höfuðborgar Noregs, Ósló.
Þeir skráðu hvaða hlutar þeir töldu tilheyra hvaða hlutum, stærðir, skreytingar og viðartegund. Þeir gerðu líka skissur.
4. september 1904 fundu þeir hjól, stokka og hluta sem þeir gerðu sér ljóst að tilheyrðu vagni.
Einhver teiknaði með hraða skissu af undirvagninum. Þetta gæti verið fyrsta skjalið um Oseberg-vagninn.
Frá 2. september 1904 uppgröftur. Gustafson teiknaði einnig mun nákvæmari skissur af vagninum. (Mynd: Menningarsögusafn / Háskólinn í Ósló)
Hvað er Osberg-fundurinn?
Oseberg-fundurinn er ef til vill stórkostlegasta víkingaskipsuppgötvunin sem nokkurn tíma verður grafin upp, sagði Hanne Lovise Aannestad fornleifafræðingur í þessari grein. Það var grafið upp árið 1904 fyrir utan Tønsberg
fundurinn voru flutt til höfuðborgar Noregs, Osló.
Í víkingagröfinni voru beinagrindur af tveimur konum, rúm, verðmæti og vefnaðarvara. ÞessiBúddafata fannst í frábæru ástandi.
Upplýsingar um grunnmynd fyrir stefni Osebergskipsins, þar sem vagninn fannst. (Myndskreyting úr Oseberg-fundnum, bindi 1 / Menningarsögusafnið / Háskólinn í Ósló)
Sá eini sinnar tegundar
Oseberg-vagninn er eini vagninn frá víkingaöld sem fundist hefur í Noregi.
Hann var ekki nýr þegar hann var settur í gröfina árið 834 en var gerður fyrir árið 800.
Vagninn er úr beyk og eik og er um tveir metrar á lengd og einn metri á breidd.
Vagninn, sem situr lauslega á undirvagninum, er skreyttur með hausum manna og fólki sem berst við snáka og furðudýr.
Teikningar úr uppgreftrinum voru endurunnar og birtar í tveimur stórum bindum um Oseberg-fundinn.
Tveir listamenn voru einnig fengnir til uppgraftarins þar sem enn voru leifar af málningu á sumum hlutunum.
Þeir bjuggu til teikningar og vatnslitamyndir af skreyttum rúmstokkum, kerum og fígúrum.
Þetta reyndist skynsamleg ákvörðun. Reynt var að bjarga gömlu málningunni en hún lifði ekki við að varðveita viðinn.
„En það var dýrt að ráða listamenn,“
segir Bjarte Aarseth, yfirverkfræðingur við Menningarsögusafnið við háskólann í Ósló.
Það var jafn dýrt að taka myndir árið 1904.
Allur Oseberg-vagninn hefur nú verið skannaður en skránum hefur verið lýst og afritað á margan annan hátt frá 1904 til dagsins í dag. Hér eru nokkrar þeirra:
Yfirbygging vagnsins hvílir á bekkur sem enda í höfði karlmanna. Fornleifafræðingarnir telja að þeir séu skrautlegir, eða kunni að hafa varið gegn illum öflum. (Mynd: Kirsten Jensen Helgeland / Menningarsögusafn / Háskólinn í Ósló)
Á rúmstaurunum voru málaðar skreytingar þegar þær fundust, hér eftirmyndaðar af listamanninum á staðnum. (Vatnslitamynd eftir Ola Geelmuyden / Menningarsögusafnið / Háskólinn í Ósló)
Gerði það beinna og flottara
Þegar búið var að grafa upp öll stykki skipsins, vagna, sleða, ker, rúm, fötur og allt annað, enduðu þeir að lokum í söfnun norskra forngripa í Ósló.
Þá var hafist handa við að leysa þá stóru þraut að koma réttum hlutum á réttan stað.
Og gamli viðurinn var endurnýjaður. Það tók nokkur ár en á endanum var vagninum púslað saman aftur.
Teiknari á safninu bjó til teikningu sem sýnir hlutana bæði í sitthvoru lagi og þegar þeir eru settir saman.
„Þessi teikning táknar hugsjónamynd. Búið er að leiðrétta villur og galla á vagninum,“ segir Aarseth.
Sem dæmi má nefna að hluti af grindinni er eldri en restin af vagninum.
Það passaði ekki alveg inn á meðan hitt passaði fullkomlega. Á teikningunni eru bolirnir nákvæmlega eins.
„Kvarðinn sem notaður er er líka mjög grófur,“ segir hann.
Þetta hefur verið vandamál fyrir fólk sem hefur reynt að endurskapa vagninn.
„Margir hafa búið til afrit af vagninum, þar á
meðal fólk í Wisconsin, Minnesota og Washington.
Þeir hafa notað vagninn í skrúðgöngur en líta oft undarlega út,“ segir Aarseth.
„Margir hafa búið til afrit af vagninum, þar á meðal fólk í Wisconsin, Minnesota og Washington. Þeir hafa notað vagninn í skrúðgöngur en líta oft undarlega út,“ segir Aarseth.
Að lokum var vagninn skjalfestur í gegnum svart-hvítar ljósmyndir.
Myndirnar sýna smáatriði og hvernig vagninn er settur saman.
Hins vegar kemur ríkur ljómi viðarins ekki í gegn, né öll smáatriðin.
Maðurinn í miðjunni er tilbúinn að slá manninn á hestbak en er stöðvaður af konunni til vinstri. Brjóstið á manninum er með skrauti sem ekki hefur fundist áður. (Mynd: Kirsten Jensen Helgeland / Menningarsögusafn / Háskólinn í Ósló)
Búið til afrit
Til að draga fram tákn, mynstur og fígúrur notaði safnið einnig aðra aðferð:
„Þeir tóku litla pappírsbúta, eins og gamaldags kalkpappír, sem þeir vættu og settu yfir ýmsa hluti. Þeir fjarlægðu þá pappírinn og teiknuðu mynstrið sem var eftir.
Vandamálið var að pappírinn festist við viðinn,“ segir Aarseth.
Strax árið 1906 voru tréskurðarmenn fengnir til að gera afrit af hlutunum í gröfinni.
Þær voru eins konar öryggisráðstöfun ef ske kynni að frumritunum yrðu eytt.
Bjarte Aarseth var ráðinn lærlingur á tréskurðarverkstæðið árið 1983.
Hann var meðal annars í þrjú ár við útskera eintak af Oseberg-vagninum.
„Þeir eru afrit,“ segir hann. Og nú hafa ljósmyndir sífellt betri upplausn. Fyrir neðan er hornið á vagninum.
Þetta er hluti af mynd í hárri upplausn. Hægt er að sjá og stækka myndina sjálfa hér.
Eins brothætt og hrökkbrauð
Að lokum kom í ljós að aðferðirnar sem notaðar voru til að varðveita viðinn 80 árum áður höfðu alvarlegar aukaverkanir.
Skipið og hlutirnir höfðu legið í blautum bláleir í 1.000 ár. Þegar blautur viðurinn leit dagsins ljós árið 1904 varð Gabriel Gustafson að koma í veg fyrir að hann þornaði.
Hann geymdi hlutina í vatni á meðan hann ráðfærði sig við önnur söfn og gerði tilraunir sjálfur.
Gústafsson kaus að baða viðinn í efnasambandi sem kallast alum.
Það var kannski besti kosturinn árið 1904, en það varð til þess að gömlu hlutirnir voru látnir draga í sig fituniðurbrjótandi sýru1. Innan fárra áratuga varð viðurinn stökkur eins og hrökkbrauð.
2013 byrjaði Bjarne Aarseth að mæla hlutina með þrívíddarskanna, sértækri myndavél og tölvu.
Á þeim tíma varð enn mikilvægara að skrásetja hvern einasta sentímetra af greftrunarfundinum mikla, ef til þess kæmi að þeir myndu molna í burtu og glatast að eilífu.
Þessi tegund af skönnun gengur ekki hratt. Litlir límmiðar, stikur og krossar eru settir utan um eða á hlutinn til að gefa nákvæmar mælingar. Myndavélin tekur myndir með upplausn niður í hundraðasta úr millimetra.
„Ef þú ýmyndar þér fermetra af millimetrum, þá mun það fá 1.900 punkta. Oft jafnvel meira,“ segir hann.
Nákvæmar mælingar
Vísindamenn hafa nú fengið nákvæmar mælingar sem gera þeim kleift að fylgjast með breytingum á viðnum.
Myndavélin og skanninn skemma ekki viðkvæma hluti.
„Nákvæmar mælingar eru líka mjög mikilvægar fyrir þá sem búa til nýju sýningarnar,“ segir Aarseth.
Hann hefur lokið við að skanna Oseberg-vagninn. Hægt er að stækka allar upplýsingar svo áhorfendur geti skoðað minnstu smáatriði.
Myndbandið hér að neðan sýnir undirvagn vagnsins sem er settur saman stykki fyrir stykki – alveg eins og upprunalega.
Kveikt og slökkt er á litunum til að sýna ferlið.
Myndband eftir Bjarte Aarseth, Menningarsögusafnið, Oslóarháskóla
Aarseth er mjög hrifinn af tækni Víkinga. „Hver hluti hjólsins er gerður úr hentugustu viðartegundinni.
Beykið í félögunum2 var bleytt í vatni áður en eikarpílárum, sem voru þurrir, var bætt við. Þetta minnkar brúnina í kringum píláranna.
Félagarnir, pílárarnir og nafið eru læst saman sem
eitt stykki, sem er ótrúlega sterkt,“ segir Aarseth.
Þeir völdu besta viðinn og meðhöndluðu hann þannig að hlutarnir passuðu óaðfinnanlega saman án þess að þurfa hnoð eða nagla.
„Þetta er hátækni. Það er greinilegt að þeir kunnu þetta handverk,“ segir Aarseth.
Skraut eða til nota?
Fornleifafræðingar komust fljótt að því að vagninn var eingöngu til skrauts.
Í þriggja binda bókinni um Oseberg-fundinn segir að vagninn henti ekki til að ferðast langar leiðir. Enn fremur voru engir vegir á þeim tíma.
Það var annaðhvort helgivagn til að bera guðamyndir eða vagn sem drottningin notaði til að sýna sig fyrir fólki á trúarhátíðum, samkvæmt bókinni.
Ein af þeim rökum sem notuð eru til að styðja þá hugmynd að vagninn hafi ekki verið til daglegra nota er að hann geti ekki beygt.
En Aarseth er ekki sammála.
Hann hefur sett hlutina saman stafrænt og telur að hann hafi örugglega verið bæði ökufær og gæti beygt.
Hann er ekki sá eini. Svipaður vagn fannst í sænskri gröf og telja fornleifafræðingar að hann hafi verið í notkun þar.
Auðvelt var að færa vagninn um borð í bát.
Í bókinni På hjul i Norge (Á hjólum í Noregi) frá 1971 er Oseberg-vagninn talinn elsti farartæki Noregs. Höfundarnir, einn þeirra er byggingarverkfræðingur og forstöðumaður Vísinda- og tæknisafns Noregs, töldu að vagninn gæti farið margar leiðir í Noregi.
Bjarte Aarseth var snemma að tileinka sér aðferð þrívíddarskönnunar með skipulögðu ljósi og er nú leitað til hennar þegar aðrir í menningarsögugeiranum eru að fara að vinna með brothætta hluti og erfiða fleti. (Mynd: Nina Kristiansen)
Óþekkt tákn
Skannaði Oseberg-vagninn gerir okkur kleift að ákvarða hver hefur rétt fyrir sér.
Við getum endurbyggt með því að nota nákvæmar mælingar eða einfaldlega þrívíddarprentað litla eftirmynd.
„Fólk getur prentað út hlutana og sett þá saman í heilan vagn,“ segir Aarseth.
Skannanir í mjög mikilli upplausn sýna einnig ný smáatriði í skreytingunum.
Nýlega fann Aarseth skraut á bringu útskorins manns á vagnyfirbyggingunni.
„Ég hringdi í húsvörð og spurði hvort hann hefði séð að maðurinn væri með tákn á brjósti sér.
En hann hafði aldrei tekið eftir því áður,“ segir hann.
Þrívíddarskönnun býður upp á ný tækifæri fyrir vísindamenn og almenning.
Nýja víkingaaldarsafnið verður opnað eftir tvö ár; það er nú lokað vegna endurbóta.
Fyrir þá sem búa of langt í burtu eða vilja kafa ofan í öll smáatriði hefur skönnun gert skipið og hlutina aðgengilegri.
Aarseth sjálfur hefur búið til andlitsgrímu.
Hann þrívíddarprentaði eitt af mörgum andlitum úr Oseberg-fundnum og skar út stóra útgáfu úr tré.
Bjarne Aarseth notaði neðsta andlitið á viðarbútnum til vinstri til að skera út andlitsstærð grímu. (Mynd: Nina Kristiansen)
Þýðendur: Friðrik Kjartansson og Erlendur.is (Miðeind)
Yfirlestur: malfridur.is (Miðeind)
litlaust beiskt efnasamband sem er vökvað tvöfalt súlfat úr áli og kalíum, notað í lausn til lækninga og í litun og sútun. Niðurbrot fitusýra er ferlið þar sem fitusýrur eru brotnar niður í umbrotsefni þeirra og mynda á endanum asetýl-CoA, inngangssameindina fyrir sítrónusýruhringinn, aðalorkugjafa lifandi lífvera, þar á meðal baktería og dýra. Þegar það er notað sem bræðsluefni (bindiefni) í litun, festir það litarefni við bómull og önnur efni, sem gerir litarefnið óleysanlegt. Alum er einnig notað í súrsun, í lyftiduft, í slökkvitæki og sem astringent efni í læknisfræði ↩︎
Ysta hring hjólsins (hjólbarðanum) er skipt niður í nokkra hluta sem heita hver fyrir sig: „Félagi.“. ↩︎
Portrett af Boris Godunov keisara. Listamaðurinn óþekktur, á 18. öld. Olía á striga.
Keypt af Armory árið 1840 frá Imperial Arras. Það er hálfportrett af keisaranum Boris Godunov sett í sporöskjulaga umgjörð.
Keisarinn er sýndur í kórónu og bleikum möttli og fylltum marðarfeldi. Undir myndinni er áletrun í rókkókkóstíl: „Boris Godunov“, með titli hans og lýsingu á morði Tsarevich Dimitry.
Opinn langferðavagn af enskum uppruna seint á 16. öld er elsti útbúnaður Armory Chamber og sá eini af slíkri gerð sem lifði af í heiminum.
Vísindamennirnir eru sammála um að þessi forni vagn með búnaði sé eitt af meistaraverkum menningarheimsins.
Stór, næstum ferhyrnd yfirbygging hans er hengd upp á leðurbelti og lokaður með gluggatjöldum.
Hann er samt ekki með beygjusnúningi, kranaháls, fjöðrum, sæti fyrir kúskinn og fótabretti.
Vagninn er skreyttur með útskurði og málun, sum smáatriði eru gerð sem útskorinn skúlptúr.
Listrænt tilheyrir hann seinni endurreisnartímanum.
Máluð í rauðgrænu litasviði sýna fjölmynda listaverkin með háum lágmyndum veiðimyndir og bardaga milli kristinna og múslíma.
Þeir ná yfir neðri hluta vagnsins: hlið hans, bakhlið og framhlið. Útskornu sögurnar endurspegla flókin samskipti Evrópulanda og Tyrklands.
Fyrsta röð yfirbyggingarinnar er skreytt með máluðu landslagi af görðum og byggingum, önnur röð – með veiðisenum.
Hæfileiki meistarans kemur fram í vali á fíngerðu litasviði sem byggir á blöndu af blíðum fölbláum, bleikum og þéttum grænum blómum.
Málverkið er líklega gert af óþekktum ítölskum listamanni seint á 16. öld.
Að innan er keisaravagninn klædd rauðu og gulu, ítölsku mynstruðu flaueli frá seinni hluta 17. aldar. Djúpur, mjúkur hægindastóll á afturhlið yfirbyggingarinnar og breiður bekkur eru bólstraðir með ítölsku flaueli frá 17. öld með ríkjandi ljósbláum tón í skraut.
Fram- og afturhluti undirvagnsins er skreyttur með gylltum lágmyndum og skúlptúrum í formi allegórískra fígúra sem eru áberandi fyrir eligant verk og glæsilegt mynstur blómaskrautsins.
Báðir hlutar undirvagnsins eru með gylltum járnskreytingum. Hjólabúnaðurinn er þakinn með gylltum útskurði sem er frábrugðið öðrum skrauthlutum.
Þetta má skýra með yngri dagsetningu þeirrar smíða – seinni hluta 17. aldar.
Það eru skiptar skoðanir um uppruna langferðavagnsins.
Enskur uppruni þess er án efa staðfestur af fjölmörgum skjölum úr skjalasafni Armory Chamber.
Það er flóknara að skilgreina smíðatímann. Sumir vísindamenn rekja smíðatímann til seint á 16. öld (A.F. Weltman, A.F. Malinovsky, P.I. Savvaitov), aðrir rekja smíðatímann aftur til 1620 (G. Kraisel). Það er líka útgáfa af því að vagninn hafi verið fluttur til Rússlands meðal diplómatískra gjafa aðeins eftir að vinsamlegri samskipti við England höfðu verið tekin upp aftur ekki fyrr en seint á fyrsta fjórðungi 17. aldar.
Smíðatæknileg og listræn fótspor útbúnaðarins tala vel fyrir 16. öldina. Að auki voru samskipti Englands og Rússlands vinsamlegri undir stjórn Boris Godunov frekar en Mikhail Romanov. Tvær gylltar lágmyndir með rússneska skjaldarmerkinu á tímum Godunovs á grind undirvagnsins sanna fyrri uppruna útbúnaðarins.
Tölur á skjaldarmerkinu eru gerðar samkvæmt vestur-evrópskri hefð sem gefur til kynna að vagninn hafi verið ætlaður til útflutnings. Sennilega var það gert sérstaklega sem gjöf fyrir Rússland, mikilvægan viðskiptafélaga. Meðal gjafa sem Sir Thomas Smith kom með árið 1604, frá James I. konungi og Anne Englandsdrottningu, var útbúnaður klæddur flaueli. Það má auðkenna sem vagn frá Armory Chamber. Sterk áberandi táknræn einkenni gjafarinnar sannar að henni var ætlað að vera diplómatísk gjöf.
Í 17. aldar úttekt frá Stables Treasury segir að vagninn hafi verið endursmíðaður í Moskvu til að taka á móti pólsku sendiráðsfólki 1678.
Samkvæmt skjalasafninu hafði vagninn verið notaður til loka 17. aldar af keisarunum Mikhail Fyodorovich og Alexey Mikhailovich.
„Kolymaga“ er orð af tyrkneskum uppruna, sem þýðir „stór vagn“.
Til að keyra þennan búnað þarf kúskurinn að hafa gengið fram hjá honum eða riðið bestu hestunum. Mikið pláss þurfti til að snúa kolymaga við og lyfta átti afturhjólunum með handafli.
2002 afhjúpuðu fornleifafræðingar elsta þekkta tréhjól í heimi í mýrlendi nálægt Ljubljana í Slóveníu, sem nær yfir 5.150 ár aftur í tímann.
Þetta forna hjól varðveittist í blautri jörðu, ekki endilega á mannvænasta staðnum í dag, Ljubljana-mýrarnar voru í raun nokkuð lífvænlegar fyrir fimm þúsund árum.
Upprunalega var hjólið og eikaröxullinn hluti af uxakerru smíðuð úr aski og eik og snérist öxullinn. Samsetningin var svo endingargóð að hún var staðall fyrir evrópska hjólasmiði fram í byrjun 20. aldar. Ummál hjólsins er 72 sentimetrar1.
Spurningunni um hver fann upp hjólið er enn ósvarað, með vísbendingum sem benda til þess að það hafi komið fram sjálfstætt á mörgum svæðum. Þó að sérstakir uppfinningamenn/maður séu ekki þekktir virðist þróun hjólsins ekki vera ein bylting heldur smám saman uppsöfnun þekkingar, færni og aðlögunar með tímanum. Í mýrunum bjó nýaldarfólk sem var mjög hæft í að byggja hús á trésúlum í blautri jörðinni.
Fyrir 6000 árum þykir sannað að fólk hafi búið þar og kannski notaði það litla handvagna til að flytja uppskeruna milli staða ásamt því að koma upp verslunarleiðum.
Mismunandi menningarheimar mótuðu hjólið til að mæta einstökum þörfum þeirra, skapa sérstaka hönnun og notkun sem þróaðist hvor í sínu lagi, hver nýsköpun út af fyrir sig.
Næsta stóra nýjungin sem leit dagsins ljós var þegar Egyptar tóku heiðurinn og þróuðu pílárahjól fyrir um 4 þúsund árum. Fyrsta bandaríska einkaleyfið á hjólinu kom árið 1791, fljótlega eftir að einkaleyfislögin voru samþykkt í Bandaríkjunum. Hjólið og öxulinn er hægt er að upplifa í Borgarsafni Ljubljana ókeypis.
Sirka 1879. hestinn og Omini-vagninn í Mar del Plata, Buenos Aires-héraði. Áður höfum við talað um þennan ágæta ljósmyndara, sem við eigum ótal frásagnir um daglegt líf að þakka. José Christiano de Freitas Henriques Junior, fæddist árið 1832 í Portúgal og var betur þekktur sem Christiano Junior. Á þessari mynd sjáum við hann með heimilisrannsóknarstofu sína sem hann ferðaðist um landið á árunum 1878 til 1882. Vagninn er Break Omnibus1, einn af svokölluðum Capuchino.
Heimild: El caballo y el carruaje Facebook
Þýddi og skráði: Friðrik Kjartansson
Yfirlestur: malfridur.is
Break þýðir að framhásingin gat gengið undir (undirhlaup) svo vagninn gæti tekið krappari beygjur! ↩︎
Headley bakaravagninn með aðsetur í Andrews Street. Bakaríið var 1796. Svo var það tekið yfir af Pitcher 1940. Headley átti Pavilion kaffi á Westren Park og Anna, Thomas Headley systir rak það.
Smíðaður einhvern tímann á 19. öld í Englandi og uppgerður vandlega 1978
Lítill Brougham tveggja manna smíðaður á Long Acre í London
Falleg og hefðbundin tígul eða -demantamunstur og virkilega hlýlegur( deep button). Gott að vera í með fóthitara á veturna. Hefur verið notaður í giftingum og kvikmyndum í nokkra áratugi.
Kostar aðeins kr: 542.000 ísl. Fyrir flutning. Einstaklega vandaður gripur.
Heimildir: Ben Gray á Facebook. Sem er líka eigandi og seljandi að þessum demanti. Myndir fengnar að láni hjá Ben Gray.
Emily Glazer skrifaði í Wall Street Journal um tökur „The Hatful Eight”!
Skrif Emily Glazer í Wall Street Journal
Kurt Russel og Jennifer Jason í hlutverkum sínum.
Í komandi kvikmynd Quentin Tarantino,, The Hateful Eight“ kallaði upphafsatriðið á að vagn færi yfir vætusamt Wyoming-landslag. Fyrir kvikmyndagerðarmennina var þetta vandamálið. Hvar kaupir þú póstvagn?
Einn staður er rétt fyrir utan Letcher í S.D., 171 íbúi, þar sem Doug Hansen rekur 13 manna samsetningarlínu, smíðar og gerir við hestvagna.
Hans iðn gæti virst lenda á milli skips og bryggju en í raun er mikill uppgangur í viðskiptum.
Hann ætlar að smíða eða endurgera um 100 hestvagna á þessu ári og starfar við hlið búsins þar sem hann ólst upp. „Ég var forvitinn um týndu listirnar,“ segir Hansen.
Hanson segir að það taki hann að jafnaði um ár að koma sérsniðnum vagninum til skila og þeir séu á kjörverði eins og lúxusbíll. Þessi 56 ára gamli smiður er þekktur meðal áhugamanna um gamla vestrið, hann nýtur þess að panta í bak og fyrir, sem mun halda honum uppteknum langt fram á árið 2016.
Eitt af sköpunarverkum Hansens er að flytja á laugardag á árlegum fundi Berkshire Hathaway í Omaha í Nebraska, þar sem aðdáendur og fjárfestar frá öllum heimshornum munu fagna 50 ára afmæli Berkshire undir stjórn Warren Buffetts. Í sviðsvagninum, sem Wells Fargo & Co., ein stærsta hlutabréfaeign Berkshire, sér um, verða John Stumpf, forstjóri bankans, og Sharon Osberg, brúarfélagi Buffetts. Buffett segist hafa leyst af hólmi sæti sitt í fjórum sætum til að skapa pláss fyrir tvær frænkur sínar sem voru „mjög spenntar“ fyrir tilboðinu.
Hansen er einnig hæstánægður. „Það er mikill heiður að fá að kaupa eitthvað úr verslun frá ökrum Suður-Dakóta,“ segir hann, „og enda í því að vera hápunktur á Wall Street, ef svo má að orði komast.“
Hann segir að Touring Concord-vagn, sem Hansen smíðaði, hafi eitt sinn ferjað Vilhjálm Bretaprins og eiginkonu hans, Kate hertogaynju af Cambridge. Fuji Safari Park í Japan pantaði smáhestavagn sem hægt var að draga með smáhestum til að flytja börn um hluta garðsins með vestrænu þema.
Milli viðskiptavina Hansens má einnig finna milljarðamæringinn Joe Ricketts sem stofnaði miðlunarfyrirtækið TD Ameritrade. Ricketts bað Hansen um að smíða fyrir sig fjólubláan „sýningarvagn“ sem svipaði til póstvagns. Ricketts sendi honum fjólubláa rúðustrikaða skyrtu sem hann var viss um að myndi gera vagninn sinn glæsilegan á Calgary Stampede, árlegu kanadíska ródeómóti.
Hansen var mótfallinn: Fjólublátt farartæki væri ekki sögulega nákvæmt. Ricketts bað litaráðgjafa tískuhússins að skipta sér af og eggaldinliturinn fékk að ráða.
Hansen prófaði sig áfram með liti í marga mánuði. Fjórtán málningarhjúpur gáfu loks viðunandi lit, nálægt eggaldini. „Þetta var konunglegt,“ segir hann. „Þetta var ríkt.“
„The Hateful Eight“ Auglýsingabútur myndband!
Vagninn kostaði um 50.000 dollara og virkaði eins og keppnisgripur. Sex hesta keppnisgripurinn vann Calgary Stampede keppnina árin 2010 og 2011.
Ricketts, sem á fjölskylduna Chicago Cubs, segist dreyma um að biðja Hansen um að smíða fyrir sig „matreiðsluvagn“, handhægt eldhús sem kúabændur nota úti á túni, og „hirðavagn“ fyrir gesti næturlangt.
Ricketts, sem á fjölskylduna Chicago Cubs, segist dreyma um að biðja Hansen um að smíða fyrir sig „matreiðsluvagn“, handhægt eldhús sem kúabændur nota úti í auðninni, kúrekavagn (chuckwagon), og „fjárhirðingjavagn“ fyrir gesti næturlangt.
Hansen segir að stundum haldi fólk að hann sé fullur af bulli þegar hann lýsir starfi sínu. Flestir telja að hestvagnaiðnaðurinn hafi horfið af plánetunni fyrir meira en hundrað árum, segir hann.
Það hefði kannski horfið úr Suður-Dakóta ef Hansen hefði ekki lært hestamennsku frá afa sínum, leðursmíði frá móður sinni og hvernig á að nota suðu- og trésmíðaverkfærin á búgarðsverkstæði föður síns. „Auðlindir fyrir skapandi iðnaðarmann voru á puttanum á mér,“ segir Hansen.
Um 1970 deildu gamlir menn fréttum af viðgerðum á hjólum hestvagna. Fljótlega bárust fréttir af því að Hansen gæti gert við hestvagna og nágrannar fóru að koma með verkefni. Hann sótti fornverkfæri á flóamarkaði og bjó önnur til þau eftir þörfum. Í fyrstu sagðist hann hafa rukkað um 10 dollara á tímann.
Verk hans seljast nú á hærra verði en nýr Chevy Silverado með dæmigerðan hámarkshraða um 12 mílur á klukkustund. Hann er meðal fárra vagnsmíðamanna sem stunda starf sem skilar ánægju og skemmtun.
Jimmy Wilson í Paradise í Texas tók við rekstri tengdaföður síns og er nú í samstarfi við Amish „hjólasmið“ í Montgomery í Indiana. Þeir sérhæfa sig í hefðbundna Concord. „ Kadillakks kagga allra vagnanna“ segir Wilson en verðmiðinn er allt niður í lágar sex stafa tölur.
Wells Fargo er einnig viðskiptavinur, segir Wilson. Fyrirtækið í San Francisco, sem er stærsti banki landsins að markaðshlutdeild, eyðir miklum fjármunum í að hampa sögulegri tengingu vörumerkis síns við bandaríska vestrið. Þar eru 24 eftirlíkingar af vagninum, 16 frumgerðir og 14 verktakar sem stjórna póstvagninum í skrúðgöngum og viðburðum fyrirtækja, segir Beverly Smith, yfirmaður söguþjónustu Wells Fargo.
Bankinn vill ekki gefa upp hversu miklu hann eyðir í póstvagnasýningar en í fyrra voru þau yfir 800.
Tarantino er annar viðskiptavinur sem hefur verið mjög hátt skrifaður. Eftir að hafa gert fjölda kvikmynda sem spanna glæpi, hrylling og stríð, sneri leikstjórinn sér að kvikmyndum í vestrænum stíl og byrjaði á kvikmyndinni Django Unchained árið 2012.
Fyrir „The Hateful Eight“ skoðuðu Tarantino og starfsmenn hans um 20 sviðsmyndir póstvagnahugmynda og komu sér upp líkani sem hann smíðaði og hefur vísundamálað á hliðina, segir Rusty Hendrickson, yfirhandritshöfundur myndarinnar sem The Weinstein Company gerir ráð fyrir að komi út síðar á þessu ári.
Póstvagninn (leikmunurinn) úr ,,The Hateful Eight“
Sumum áhafnarmeðlimum fannst blóðrauði vagninn með gulum afskurði „of fallegur“ en hann stóð af sér margra kílómetra torfæru í Telluride í Colorado. Stjörnuleikarnir Kurt Russell og Samuel L. Jackson léku í kvikmyndinni.
Tarantino hreyfði ekki svip við 90.000 dollara verðmiðanum, segir Hendrickson, og dásamaði póstvagninn.
Heimild: The Antique Carriage Collectors Club Facebook
Park Drag. Upprunninn í Englandi. Smíðaður af Brewster & Co. í New York. Raðnúmer 19786. Teikning númer 4207. Þessi vagn var upphaflega seldur J.H. Shults of NY árið 1893. Mr. Shults rak eitt stærsta bakaríið í Brooklyn að nafni John H. Shults Bakery Co. Vagninn var keyptur af Robinson-fjölskyldunni í Pennsylvaníu á uppboði og fór í uppgerð. Hann var endurmálaður í upprunalegum litum eins og upprunalega teikningin segir. Innréttingunni frá Brewster var haldið upprunalegri. Póstvagninn er seldur með lömpum, fimm dráttarjafnvægisbitum, dráttarþverbita, dragskóm, regnhlífarkörfu, uppstigs úr innan við hjól, samsettri svipu og fótbrettislampa framan. Hliðarljósin, stöngin og dragskórinn hafa fylgt vagninum frá upphafi. Vagninn var byggður á teikningu númer 4207 (er neðarlega á bls.) og ég hef hengt við mynd af þeirri teikningu sem er á skrá hjá Metropolitan Museum of Art í NYC. Carriage Journal til að fá grein eftir Merri Ferrell um teikningu númer 4207 og fleiri framúrskarandi verk, sem hefur verið fest aðeins nokkrum sinnum síðan það var endurreist. Til sölu og verðs sé þess óskað.
Fallegra handverk og smíði sér maður varla lengur!
Glæsilega bólstraður að innan með „Gimsteinamynstrinu“.
Töluvert ílagt í innréttingunni.
Úr eða klukku uppstigi fyrir innan hjólið (toeborde wach and case)
Á teikningunni má sjá: Keðju (drag shoe) sem hangir undir vagninum, látin dragast á eftir vagninum niður brekkur til að halda á móti undanhaldinu. Þaðan kemur líklega nafnið á vagninum „Drag“.
Pöntunarseðillinn fyrir farartækið með fylgihlutum.
Alþýðuvagn smíðaður í Noregi milli 1850–1925. Líkist vagninum hans Emils í Kattholti.
Ekki er til heimild fyrir árgerð þessa eintaks sem alþýðuvagn eða heimilisvagn er smíðaður.
Aldurinn er einhver staðar á bilinu 99 til 174 ára.
Voru vagnarnir smíðaðir í Noregi á því tímabili.
Hér er það sem til er um hann: Kjökkenvogn eða eldhús vagn frá Grimstad.
Heimildin sem fyrri eigandi fræddi mig um. Til Íslands kom hann með Herjólfi sem kom frá Noregi úr slipp 1996.
Heillegur og tilbúinn í dekrið sem mér vonandi veitist að fá að fást við. Ekki hefur þótt ástæða til að „eyða“ í bremsur eða önnur þægindi fyrir alþýðuna.
Holt fyrir okkur að sjá fyrir sér ferðalög á þennan máta.
Takið eftir hvernig hjólbarðinn er samsettur.
Festur saman! Járnvinnan á bekkjaburðarvirkinu er í senn einföld, snjöll og langt umfram amerísku útfærsluna sem er seinleg og flókin í smíði en samt falleg að mínu mati.
Sjást vel á aftara sætinu, armhvílunni og nabbinn sem heldur yfirbreiðslunni fyrir farþega en oftar en ekki var yfirbreiðslan kindagæra.
Blessuð jólin koma einu sinni á ári. Skreytum þennan aldursforseta. Vagninum og skapara hans til heiðurs
Járnverkið eða járngrindin er bara með ágætum í Eldhúsvagninum. Það verður gaman að sandblása og breyta til hins betra.
Myndir af svipuðum eða eins vagni í Noregi
Sést vel hvernig undirhlaupið kemur upp úr gólfinu.
Svo eru dráttarkjálkarnir tengdir beint inn á fimmta hjólið í stað þess að á mínum vagni er tengt í fjaðrirnar að framan.
Til sölu: Ásett verð Ísl kr. 242.000 — (2023)
Í Noregi er svipað loftslag og á Íslandi og því er gamla góða gæran velkomin þegar kalt er.
Sérstakir nabbar eða pinnar eru á armhvílunum á sætunum til að krækja gærunni á svo hún haldist á sínum stað.
Vagn með svipaðri hönnun og yfirbragði er næstum alveg eins.
Þar eru meira að segja bólstraðir bekkir, bara sófi.
Undantekningin er undirhlaupið fyrir framhjólin í beygju, framhjólin því stærri.
Vagnasmiður í Noregi sem heitir/hét Omnia er skrifaður af þessum og fleirum. Er skapari norska vagnsins fundinn?
Fortíðin er heillandi að mér finnst.
Fátæktin var líka mikil.
Ég gæti hugsað mér heim án fátæktar en að öðru leyti eins og á sautjándu, átjándu og nítjándu öldinni. Án fátæktar en með als nægtum án spillingar jarðarinnar okkar.
Dayton Brett heitir þessi vagna gerð, sem er yfirgerð í þessum ákveðna stíl. Dayton er svo undirheitið frá framleiðandanum. Það er engin lýsing á vagninum í bæklingnum. En ég vona að ég finni góða lýsingu sem ég set þá hér inn. Erfitt að sjá á svona léglegri mynd en sennilega er vagninn á Sarven nöfum. En við sjáum að vagninn er með fjögra boga vandaðan topp, einfalt uppstig. Engar bremsur eru sjáanlegar. Vagninn er á þver fjöðrum að aftan en langsum fjöðrum að framan, sem liggja samsíða langhlið vagnanna. Varð svo ofan á í hönnun síðar. Svo er vagninn byggður á körfu (Perk) sem kallað er.
Ég ætla að kallan hann Ernie vegna þess að það er plata á honum með því nafni en það er samt trúlega nafn eigandans en vagninn er óþekktur að gerð.
Vagninn hefur veitt sæmilegt skjól á þrjá vegu þegar gardínurnar hafa verið niðri og festar.Hér sést fallegt bogalagið á vagn körfunni bæði ofan og neðan. Svo er hún beygð á þvervegin með aukasveigju.Vel skreyttur en þarfnast alsherjar yfirhalningar með mikilli vinnu.Ernie sennilega nafn húsbónda fjölskyldunar en við köllum vagninn bara Ernie af því að hann er óþekktur!Nafn fjölskyldunar sem átti vagninn og hann var smíðaður fyrir 1897.Festingar fyrir aukasæti/bráðabrygðasæti.Ekki alltaf sem maður sér svona góðar og nákvæmar merkingar frá framleiðanda/smið.
Myndin er tekin fyrir utanC.R. Ritenour, Livery, Feed & Sale Store í McKinney, Texas. Crouch er með höndina á stillingunni fyrir gas logan á gas lampanum uppi á vagninum. Netið sem við sjáum á hestunum er kallað flugunet. Heimild: Fengið að láni frá Traces of Texas Facebook.
Stílhrein með út skiptanlegu sæti og með viðbætur í toppi. Fremra sætið brotið saman aftur á bak og aftara sætið er hægt að taka, eins og sést á mynd númer 54 B. Þægileg og passleg fyrir tvær persónur. Þegar eitt sæti er notað er hægt að brjóta saman toppinn upp. Er hægt að breyta á einni mínútu. Sarven nöf sjáum við líka. Svo er líka hægt að fá þessa kerru (buggy) með tveimur föstum sætum, sama útlit. Það er ekki minnst á það í lýsingunni á kerrunni en það eru greinilega lampar á henni. Bremsur ekki sjáanlegar. Þessi vagn er á þver fjöðrum, ekki hliðar fjöðrum sem lágu samsíða langhlið vagnanna. Varð svo ofan á í hönnun síðar
Langferðavagn byggður á körfu með aftur draganlegum topp. Strengurinn aftan á yfirbyggingunni með dúsk á endanum notaður til að draga toppinn aftur. Sagður léttur. Þetta er síðasta listaverkið í bæklingnum en ekki síst. Fallegar línur, góð hönnun og hlutföllin góð. Hann er ágætlega skreyttur með lykkjum, útskurði ásamt S- laga skrauti aftan og ofan við sporöskjulaga gluggann í yfirbyggingunni. Búinn Sarven nöfum. Lampa, fjaðrir langsum og skrautlistar sem mynda línur í yfirborði yfirbyggingarinnar. Svo eru uppstigin skreytt með lykkjum. Lykkjur yfir fjöðrum og undir Kæti sem eru stífur í leiðinni. Karfan (the perk). Stöngin milli öxlanna er hvoru tveggja í senn, þaggar skröltið og tekur hliðar sveiflur. Tók hliðarsveifluna af vagninum í akstri. Skrautið yfir dyrunum og gluggunum smekklegt svo undir hlífinni (dash) fyrir ofan 5 hjólið. Bremsur ekki sjáanlegar. Skorin undir. Í heildina er þessi vagn hreint Listaverk. Þýðing og Skrásetning: Friðrik Kjartansson Yfirlestur: Yfirlestur.is
Smíðaður snemma á 20. öldinni. Fannst í vöruhúsi Marshall Fields og var uppgerður af Ernie Schwartz sem sýningarvagn á safn. Kistan aftan á getur verið fjarlægð til að halda virðingu við upprunann, hönnunina og raunveruleika þess tíma þegar vagninn var smíðaður. Undirskurðurinn (under cut) sést vel á myndinni undir Kúsksætinu. Heiti vagnsins á frummálinu: Studebaker extension-front Brougham Staðsettur Homer Glen, Illinois L, USA
Heimild: Myndir fengnar að láni frá Antique Carriage Facebook
Brougham vagnarnir urðu vinsælir víða um heim og margir vagnasmiðir og framleiðendur tóku þá upp á arma sína. Enda ákveðin framför þegar þeir komu fram fyrst í Bretlandi um 1838. Þaðan var fyrirmyndin fengin frá Frakklandi sem er eiginlegur uppruni þessarar gerðar. Viktoría Englandsdrottning fékk sér unninn Brougham handa sér. En þá til á safni Royal fjölskyldunnar.
Topp ástand Nýmálaður og bólstraður. Er með skiptisæti/bráðabrygðasæti. Lampar og yfirbreiðsla innifalin verð $5500. Ef við horfum vel sjáum við ,,Undirskurð” (cut under) undir Kúsksætinu sem hleypir framhjólunum undir vagninn við krappar beygjur. Staðsett í Scottsville, New York
Heimild: Mynd fengin að láni frá Carriages for sale and wanted north America only FacebookEkki er minnst á smíðaár eða aldur.
Framleiddur af Thomas Stell, vagna og yfirbyggingasmið 1909!
Verð £2300. Takið eftir hversu fjaðrirnar eru ofarlega til að kerrugólfið geti verið sem næst jörðu svo þægilegra sé að lest svínin á fæti. Bremsur eru ekki sjáanlegar.
Fallegur Stevenson frá Lemington Veiði -hundavagn. Hentar hvort sem er einum eða pari, tekur upp í 15 veiðihunda. Er með dráttarstöng og svanahálsasköftum Smíðaður nálægt 1900. Dökkgrænn. Tilbúinn til keppni. Létt og fínn, hentar bæði smáhestum og venjulegum hestum í Englandi. Hjól frá Warner. Sýningarvagn undanfarin þrjú tímabil í ,,Private Driving & Attelege” klúbbinum. Fínir lampar. Verð £ 6000.
